Fakt wyłączenia stosowania przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego /t.j. Dz.U. 2000 nr 98 poz. 1071 ze zm./ przed polskimi urzędami konsularnymi za granicą nie oznacza, że to wyłączenie rozciąga się na organy administracji publicznej w kraju, kontrolujące w trybie nadzoru rozstrzygnięcia podjęte w indywidualnych sprawach obywateli polskich. Innymi słowy organ wyższego stopnia w stosunku do organu konsularnego, działający w kraju, w trybie nadzoru, jest zobowiązany do stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie : Przewodniczący Sędzia NSA Alicja Plucińska-Filipowicz, Sędziowie NSA Zygmunt Niewiadomski (spr.), Janina Antosiewicz, Protokolant Mariola Błaszczyk, po rozpoznaniu w dniu 5 października 2004 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Ministra Spraw Zagranicznych od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 września 2003 r. sygn. akt V SA 3829/02 w sprawie ze skargi A. P. na decyzję Ministra Spraw Zagranicznych z dnia [...] października 2002 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji 1) uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, 2) zasądza od A. P. na rzecz Ministra Spraw Zagranicznych kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści) tytułem zwrotu koszów postępowania kasacyjnego.
Działając na podstawie art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. Nr 10, poz. 49), Kierownik Wydziału Konsularnego Ambasady PRL w Ottawie, decyzją z dnia [...] lutego 1976 r., udzielił A. B. P. zezwolenia na zmianę obywatelstwa polskiego na kanadyjskie.
Pismem z dnia 3 czerwca 2002 r., pełnomocnik A. B. P. wniósł o stwierdzenie nieważności ww. decyzji Kierownika Wydziału Konsularnego na podstawie art. 156 § 1 pkt 1 i 2 kpa, zarzucając, że została ona wydana z naruszeniem:
- art. 6 i 8 kpa poprzez zaniechanie prowadzenia postępowania w sposób pogłębiający zaufanie do organów Państwa;
- art. 7, 77 § 1 i 75 § 1 kpa poprzez niedołożenie należytej staranności w celu wyjaśnienia, czy wniosek o udzielenie zezwolenia na zmianę obywatelstwa został złożony i podpisany przez zainteresowanego - A. B. P.;
- art. 10 kpa poprzez niezapewnienie stronie czynnego udziału w postępowaniu oraz możliwości wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji co do zebranych dowodów;
- art. 107 § 1 i 3 kpa poprzez niezamieszczenie w decyzji pouczenia co do prawa odwołania oraz o skutkach zmiany obywatelstwa.
Nadto pełnomocnik zarzucił błędne ustalenie stanu faktycznego polegające na przyjęciu, że A. B. P. złożył wniosek o udzielenie zezwolenia na zmianę obywatelstwa, podczas gdy w rzeczywistości wniosek ten złożyła jego matka - T. P.
Decyzją z dnia [...] sierpnia 2002 r., wydaną na podstawie art. 156 § 1 pkt 1 i 2 oraz § 2, art. 157 § 1 i 2 i art. 97 § 1 pkt 4 kpa w związku z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim, Minister Spraw Zagranicznych odmówił stwierdzenia nieważności decyzji Kierownika Wydziału Konsularnego z dnia [...] lutego 1976 r., uznając, że decyzja ta została wydana bez rażącego naruszenia prawa. Po rozpoznaniu wniosku A. B. P. o ponowne rozpatrzenie sprawy, Minister Spraw Zagranicznych decyzją z dnia [...] października 2002 r. utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia [...] sierpnia 2002 r. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Minister Spraw Zagranicznych podniósł m.in., że A. B. P., jako obywatel polski, wpisany do paszportu swojej matki - T. P., wyjechał z Polski mając 10 lat. Przebywał w Izraelu, Austrii i Australii, gdzie po 5-letnim pobycie nabył obywatelstwo australijskie, zmieniając jednocześnie nazwisko na A. N. Następnie przybył do Kanady, tam ukończył studia i w 1997 r. otrzymał obywatelstwo kanadyjskie, zaś w listopadzie 1974 r. wystąpił z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na zmianę obywatelstwa polskiego na kanadyjskie za pośrednictwem biura turystycznego "H. P T. C." w T. Uwzględniając ten wniosek Kierownik Wydziału Konsularnego Ambasady PRL w Ottawie udzielił żądanego zezwolenia.
Minister Spraw Zagranicznych podniósł też, że postępowanie z wniosku o stwierdzenie nieważności tej decyzji, prowadzone na podstawie art. 156 § 1 kpa, nie mogło dotyczyć oceny całokształtu postępowania prowadzonego przez konsula. Zdaniem Ministra, w postępowaniu tym nie było możliwe przeprowadzenie dowodu na okoliczność niezłożenia przez A. B. P. wniosku o udzielenie zezwolenia na zmianę obywatelstwa i wykazanie, że decyzja została wydana na podstawie sfałszowanych dokumentów.