1. Art. 23 ust. 1 pkt 3 z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości /Dz.U. 1974 nr 10 poz. 64 ze zm./ musi być interpretowany w związku z art. 23 ust. 2 tejże ustawy, a zatem brak w decyzji o wywłaszczeniu punktu 3 "ustalenie odszkodowania i terminu zapłaty", przy zastosowaniu art. 23 ust. 2 nie może być oceniane jako ciężkie kwalifikowane naruszenie prawa.
2. Naruszenie zasady czynnego udziału strony w postępowaniu jest podstawą do wznowienia postępowania /art. 145 par. 1 pkt 4 Kpa/. Uwzględnienie tej wadliwości postępowania jako przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji stanowi rażące naruszenie prawa.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Barbara Adamiak (spr.), Sędziowie NSA Joanna Runge - Lissowska, Stanisław Nowakowski, Protokolant Edyta Pawlak, po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2005 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej P. S. W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 lipca 2004r. sygn. akt I SA 2391/02 w sprawie ze skargi Antoniego W. na decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia 23 sierpnia 2002r. (...) w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji o wywłaszczeniu i odszkodowaniu oddala skargę kasacyjną.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 14 lipca 2004 r. I SA 2391/02, po rozpoznaniu sprawy ze skargi Antoniego W. oraz Gminnej Spółdzielni "S." w Ż. na decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia 23 sierpnia 2002 r. (...) w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji o wywłaszczeniu i odszkodowaniu, oddalił skargę. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że sprawa była już rozpatrywana przez Naczelny Sąd Administracyjny, który wyrokiem z dnia 26 lutego 2001 r. w sprawie I SA 2236/99 uchylił zaskarżoną decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia 7 października 1999 r. (...) odmawiającą stwierdzenia nieważności powołanych decyzji wywłaszczeniowych z 1974 r. i nakazał jednocześnie, przy ponownym rozpoznaniu sprawy, wykonanie szeregu zaleceń mogących mieć wpływ na wynik postępowania. Z mocy przepisu art. 99 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę -Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1271 ze zm./, zarówno organ administracji jak i sąd są związane opinią prawną wyrażoną w wyżej powołanym wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
W ocenie Sądu wszelkie wskazane w powyższym wyroku wytyczne zostały uwzględnione przez organ nadzoru przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Organ ten m.in. uwzględnił aktualny stan prawny wywłaszczonej nieruchomości, przeprowadził w dniu 15 lutego 2002 r. rozprawę administracyjną, co pozwoliło mu ustalić warunki z przebiegu postępowania wywłaszczeniowego oraz przeprowadził dostępne dowody. Oceny ich dokonał zgodnie z przepisami o postępowaniu administracyjnym, a to art. 80 i 81 Kpa.
W świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz poglądów literatury przedmiotu decyzja została wydana z rażącym naruszeniem prawa materialnego wówczas, gdy rozstrzygnięcie sprawy jest ewidentnie sprzeczne z wyraźnym i nie budzącym wątpliwości przepisem.
Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast doszedł do poprawnego wniosku, iż decyzje wywłaszczeniowe z 1974 r. wydane zostały, w części dotyczącej przyznanego odszkodowania, z naruszeniem prawa, które to naruszenie ma rażący charakter, zaś w części dotyczącej wywłaszczenia, są prawidłowe. W postępowaniu prowadzonym w oparciu o przepis art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa, którego przedmiotem jest wniosek strony o stwierdzenie nieważności decyzji wydanej w postępowaniu wywłaszczeniowym prowadzonym na podstawie ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości /t.j. Dz.U. 1974 nr 10 poz. 64/ niezbędna jest ocena rodzaju naruszenia ściśle określonych "zasad i trybu wywłaszczenia" oraz podstawy prawnej wydanej decyzji, w świetle dających się obiektywnie ujawnić istotnych okoliczności sprawy i z punktu widzenia kwalifikowanych podstaw przewidzianych dla tego rodzaju postępowania nadzwyczajnego. Z akt sprawy wynika bezspornie, że decyzją Naczelnika Powiatu w K. z dnia 25 października 1974 r. /utrzymaną następnie w mocy decyzją Wojewody G. z dnia 2 grudnia 1974 r./ - wywłaszczono oznaczoną w niej nieruchomość na podstawie art. 1, 15 i 21 cyt. ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości, po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 30 września 1974 r. Decyzja Wojewody G. o wywłaszczeniu stała się ostateczna. Zgodnie z ustawą z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości nieruchomość mogła być wywłaszczona z zachowaniem jej przepisów /art. 1/, a to oznacza, że administracyjnoprawne czynności uprawnionych podmiotów w zakresie samodzielnego wykonywania zadań /m.in., prowadzenia rokowań w trybie przewidzianym przez ustawę/, wraz z pozostałymi uprawnieniami regulacyjnymi ze sfery stosowania prawa dla celów wywłaszczenia musiały być ściśle stosowane i interpretowane literalnie, z zakazem odmienności nie przewidzianych prawem, ograniczających uprawnienia właściciela poddawanego przymusowemu zbyciu nieruchomości niezbędnych dla realizacji celów wskazanych w art. 3. Nie należy przy tej ocenie pomijać zasad interpretacji przepisów prawa administracyjnego w szczególności tego, iż przepisy powołanej ustawy były zestawem norm obowiązujących bezwzględnie - "ius cogens", zaś ich dyspozytywność mogła mieć miejsce tylko w wypadku wyraźnego dopuszczenia przez ustawę. Uprawnienia wynikające z ustawy z dnia 12 marca 1958 r. realizujące cele określone w art. 3 stanowią zrozumiały system postępowania wywłaszczeniowego. Dla prawidłowej oceny ewentualnego naruszenia zakresu uprawnień i obowiązków nałożonych ustawa należałoby przyjąć niewadliwość zebranego materiału, zwłaszcza w aspekcie zarzutów strony mogących mieć wpływ na ustalenie kwalifikowanych wad postępowania /art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa/. Zarzuty, na które powołuje się skarżący, odnoszą się zarówno do prawa materialnego jak i formalnego. Zarzut skarżącego, że jemu jako właścicielowi nieruchomości nie przedstawiono propozycji "zamiany gruntu" /dostarczenia nieruchomości zamiennej/ nie jest trafny, ponieważ z materiału dokumentacyjnego sprawy nie wynika, aby właściciel wywłaszczonej nieruchomości wystąpił z takim żądaniem /art. 10 ustaw/. Przeprowadzone rokowania dotyczyły bowiem jedynie wysokości oferowanej ceny i zostały przerwane ze względu na brak porozumienia między stronami. Nie zostały one doprowadzone do etapu przyznania bądź nie nieruchomości zamiennej w zamian za wywłaszczany grunt.