Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Elżbieta Stebnicka, Sędziowie NSA Andrzej Jurkiewicz, Jan Paweł Tarno (spr.), Protokolant Łukasz Celiński, po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2005 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Ryszarda K., Jana K., Heleny K., Wandy D. od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 sierpnia 2002r. sygn. akt I SA 1089/02 w sprawie ze skargi Stanisława K. na decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia 12 kwietnia 2000 r. (...) w przedmiocie wywłaszczenia nieruchomości i odszkodowania uchyla zaskarżony wyrok oraz decyzję z Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z 12 kwietnia 2000 r. (...) oraz poprzedzającą ją decyzję Wojewody W. z 21 maja 1999 r. (...).
Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 29 sierpnia 2002 r., I SA 1089/02 oddalił skargę Stanisława K. na decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnctwa z 12 kwietnia 2000 r., (...) w przedmiocie wywłaszczenia nieruchomości i odszkodowania. W uzasadnieniu swego orzeczenia Sąd nie podzielił zarzutu skarżącego, że wywłaszczenie powinno obejmować również inną część jego nieruchomości, z której korzystanie stało się uciążliwe wskutek sąsiedztwa z autostradą, przebiegającą przez nieruchomość wywłaszczoną. Sąd stwierdził, że ponieważ skarżący wyraził zgodę na dokonane wywłaszczenie i nie kwestionował ustalonego na jego rzecz odszkodowania, niecelowym było dokonywanie szczegółowych rozważań odnośnie zgodności z prawem zaskarżonej decyzji.
Powyższy wyrok został zaskarżony do Sądu Najwyższego rewizją nadzwyczajną, wniesioną przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego. Postanowieniem z dnia 7 stycznia 2004 r. Sąd Najwyższy umorzył postępowanie na podstawie art. 102 par. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1271 ze zm./.
W tej sytuacji, spadkobiercy Stanisława K.: Ryszard, Zdzisław, Jan i Helena K. oraz Wanda D. wnieśli do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę kasacyjną od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 sierpnia 2002 r., zarzucając mu:
- naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych; niewłaściwe zastosowanie art. 37 tej ustawy; błędną wykładnię art. 130 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami w brzmieniu obowiązującym do dnia 14 grudnia 2000 r. w zw. z art. 37 ustawy o autostradach płatnych; błędną wykładnię art. 64 ust. 2 Konstytucji RP przez przyjęcie nierównej ochrony prawnej podmiotów będących w identycznej sytuacji, wyrażone w dwu sprzecznych wyrokach NSA I SA 1089/02 i I SA 1088/02; błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 21 ust. 2 Konstytucji RP i dokonanie wywłaszczenia z pominięciem słusznego odszkodowania wobec skarżącego,
- naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy przez obrazę art. 51 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym.
Wskazując na powyższe podstawy zaskarżenia wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania właściwemu sądowi oraz zwolnienie skarżących od wpisu od skargi kasacyjnej.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie, ponieważ podniesione w niej zarzuty są trafne.
Zaskarżona decyzja Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa utrzymywała w mocy wcześniejszą decyzję Wojewody W. o wywłaszczeniu i odszkodowaniu z dnia 21 maja 1999 r. Zgodnie z obowiązującą wówczas wersją art. 130 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami /Dz.U. nr 127 poz. 627 ze zm./ odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość ustalało się według jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu, co dla przedmiotowej sprawy oznacza datę 21 maja 1999 r. Tymczasem Wojewoda W. określił wartość odszkodowania na podstawie dwu operatów szacunkowych sporządzonych przez tego samego rzeczoznawcę majątkowego na dzień ustalenia lokalizacji autostrady /czyli 25 lipca 1996 r./ oraz na lipiec 1998 r. Tak ustalone wartości zostały następnie zwaloryzowane na dzień wypłaty odszkodowania, czyli 5 maja 1999 r. Z kolei Naczelny Sąd Administracyjny orzekający sprawie w dniu 29 sierpnia 2002 r., skoncentrował się jedynie na podnoszonym w skardze zarzucie nieprzyznania przez organ dodatkowego odszkodowania za nieruchomość sąsiadującą z wywłaszczoną, z której korzystanie stało się dla skarżącego uciążliwe wskutek sąsiedztwa z autostradą. Sąd pominął natomiast treść art. 51 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./, który uprawniał go do wyjścia poza granice skargi, dając możliwość kontroli, czy przyjęta przez organ administracji wykładnia przepisów regulujących problem ustalania odszkodowania za nieruchomości wywłaszczone pod autostrady jest prawidłowa. Oddalenie skargi w niniejszej sprawie spowodowało powstanie istotnej rozbieżności w orzecznictwie NSA w Warszawie, który w analogicznej sprawie dotyczącej nieruchomości położonej w tej samej gminie i przeznaczonej pod tę samą autostradę, wyrokiem z dnia 10 października 2002 r., I SA 1088/02 uchylił decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast oraz poprzedzającą ją decyzję Wojewody W. Tym samym doszło do rażącego naruszenia art. 64 ust. 2 Konstytucji RP, który stanowi, że własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej.
Z powyższych względów na podstawie art. 185 par. 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./ - Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji.