Warunku zawartego w art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin /Dz.U. nr 32 poz. 140/ nie można odrywać od konkretnej sytuacji faktycznej i od celu ustawy. Jeżeli zatem w wyniku przekazania gospodarstwa rolnego następcom, z których jeden nie posiada gospodarstwa własnego, powstaną gospodarstwa pełnowładne, tj. o odpowiedniej strukturze obszarowej i zdolności do produkcji towarowej, a więc spełniające cel ustawy, uznać należy, że warunek z tego artykułu został spełniony, mimo podziału gospodarstwa w związku z jego przekazaniem kilku następcom.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Antoniego Z. na decyzję Wojewody Włocławskiego z dnia 6 grudnia 1980 r. w przedmiocie odmowy sporządzenia umowy przekazania gospodarstwa rolnego na rzecz dwóch córek skarżącego i zgodnie z art. 207 par. 1 i par. 2 pkt 1 i 3 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję oraz decyzję Naczelnika Miasta i Gminy w L.K. z dnia 21 listopada 1980 r., a także zgodnie z art. 208 Kpa, zasądził od Wojewody Włocławskiego zwrot kosztów postępowania na rzecz skarżącego.
Antoni Z. zwrócił się do Naczelnika Miasta i Gminy w L.K. z wnioskiem o sporządzenie umowy przekazania gospodarstwa rolnego o powierzchni 17,46 ha wraz z zabudowaniami na rzecz dwóch jego córek: Ireny P. i Krystyna K., i to w ten sposób, by córce Irenie P. przekazać zabudowania gospodarcze oraz 10 ha ziemi, natomiast córce Krystynie K., która posiada już własne gospodarstwo rolne o powierzchni 12,65 ha, pozostałe grunty. Zarówno Naczelnik Miasta i Gminy w L.K. /decyzją z dnia 21 listopada 1980 r., nr RHU 7023-18/80/, jak również Wojewody Włocławski /decyzją z dnia 6 grudnia 1980 r., nr PFZ-926/185/80/ odmówili sporządzenia umowy przekazania gospodarstwa rolnego na rzecz dwóch następców. Zdaniem organów administracji państwowej - stosownie do art. 43 ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin /Dz.U. nr 32 poz. 140/ - gospodarstwo rolne może być przekazane tylko jednemu następcy, a jeżeli następca pozostaje w związku małżeńskim - także obojgu małżonkom. Natomiast przekazanie gospodarstwa rolnego kilku następcom może nastąpić tylko wówczas, gdy wpłynie to na poprawę struktury obszarowej i zwiększenie produkcji towarowej gospodarstw rolnych prowadzonych przez następców. Ponieważ proponowana przez Antoniego Z. następczyni Irena P. nie posiada własnego gospodarstwa, nie spełnia więc warunku, o którym mowa w art. 43 cytowanej ustawy. W skardze skierowanej do Naczelnego Sądu Administracyjnego Antoni Z. wyjaśnił, że z uwagi na wiek i zły stan zdrowia /mąż lat 68, żona lat 66/ nie jest w stanie prowadzić gospodarstwa rolnego. Córka Krystyna K. posiada budynki gospodarcze, które przekraczają swoją wielkością potrzeby bazy paszowej gospodarstwa przez nią prowadzonego, a ponieważ w chwili obecnej nie ma możliwości zakupu pasz, proponowane przekazanie gospodarstwa na rzecz dwóch córek jest ze wszech miar pożyteczne gospodarstwo i społecznie.
W odpowiedzi na skargę Wojewoda Włocławski, wnosząc o jej oddalenie, wskazał, że stosownie do art. 43 ust. 2 cytowanej ustawy przekazanie gospodarstwa rolnego kilku następcom może nastąpić tylko wtedy, gdy wpłynie to na poprawę struktury obszarowej i zwiększenie produkcji towarowej gospodarstw rolnych prowadzonych przez następców. Wśród kandydatów na następców córka Irena P. nie posiada jednak własnego gospodarstwa rolnego, a zatem warunek powyższy nie zostałby spełniony.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skargę Antoniego Z. należy uznać za uzasadnioną. Aczkolwiek w istocie trafny jest pogląd organów, że przekazanie gospodarstwa rolnego na rzecz większej liczby następców może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy prowadzi to do zwiększenia własnych gospodarstw następców, gdyż wykładnia taka wynika z gramatycznej interpretacji art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 27 października 1977 r. i znajduje oparcie w literaturze /A. Stelmachowski, B. Zdziennicki: Prawo rolne, Warszawa 1980, str. 277/, to jednak wykładni tego przepisu nie można odrywać od konkretnej sytuacji faktycznej oraz od celu ustawy. Zamiarem Antoniego Z. jest powiększenie gospodarstwa rolnego córki Krystyny K. pracującej wraz z mężem na własnym gospodarstwie rolnym oraz przekazanie 10 ha wraz z zabudowaniami na rzecz córki Ireny P. pracującej obecnie wraz z mężem na gospodarstwie rodziców. W wyniku takiego przekazania i związanego z tym podziału powstaną dwa pełnorolne gospodarstwa /o powierzchni 10 ha i 19 ha/, mające pełne zaplecze w sprzęcie rolniczym i budynkach. Trzeba bowiem mieć na względzie, że małżonkowie K. mają nowe zabudowania gospodarcze, przekraczające - wobec trudności paszowych - obecne potrzeby gospodarstwa oraz ciągnik i komplet maszyn rolniczych. Jak wynika z preambuły do cytowanej ustawy, jej celem jest między innymi stworzenie warunków do dalszego rozwoju rolnictwa oraz korzystnej przebudowy struktury indywidualnych gospodarstw rolnych. W konkretnej sprawie cel taki zostałby spełniony w wyniku powstania dwóch prężnych gospodarstw rolnych, prowadzonych przez dwie rodziny młodych rolników, zajmujących się jedynie pracą w rolnictwie. Stosownie do art. 7 Kpa organy administracji państwowej przy załatwianiu spraw powinny mieć na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Wydanie decyzji administracyjnej uwzględniającej wniosek skarżącego spełniałoby założenia ustawy z dnia 27 października 1977 r. oraz wymagania przepisów ogólnych kodeksu postępowania administracyjnego.
W tych warunkach zaskarżone decyzje na zasadzie art. 207 par. 1 i par. 2 pkt 1 i 3 Kpa należało uchylić.