Zaspokojenie roszczenia o zachowek nie stanowi nabycie praw majątkowych w drodze spadku lub darowizny, co stanowiłoby podstawę prawną opodatkowania w myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn /Dz.U. nr 45 poz. 207/.
uchyla zaskarżone decyzje organów obu instancji.
Prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego stwierdzono, że na mocy testamentu spadek po B. B. zmarłym 26.3.1984 r. nabyła w całości J. M. córka spadkodawcy, G. S. z tytułu zachowku otrzymała kwotę 7,1 mln zł przed datą ugody sądowej zawartej 28.12.1989 r.
Działając na podstawie art. 15 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn /Dz.U. nr 45 poz. 207/ Urząd Skarbowy wymierzył G. S. podatek od spadku w wysokości 50 tys. zł, biorąc za podstawę opodatkowania kwotę 1mln zł /po odliczeniu kwoty dowolnej od podatku/.
W wyniku rozpatrzenia odwołania G. S. decyzję powyższą utrzymała w mocy Izba Skarbowa, wyrażając w motywach swej decyzji pogląd, że zachowek jest pojęciem prawa spadkowego, stąd wymiar podatku z tego tytułu jako odnoszący się do spadku w szerokim rozumieniu był zasadny w świetle art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Ze stanowiskiem tym nie zgodziła się G.S., która w skardze do NSA zarzuciła, że opodatkowanie jej nie znajdzie żadnego oparcia w regulacji prawnej. Roszczenie o zachowek było długiem spadkowym /art. 922 par. 3 Kc/, którego zaspokojenie nie było równoznaczne z nabyciem spadku "w szerokim rozumieniu". Gdyby ustawodawca chciał nałożyć obowiązek podatkowy z tego tytułu, to dałby temu wyraz w formie do tego przewidzianej.
Odpowiadając na skargę Izba Skarbowa wniosła o jej oddalenie z motywów zbieżnych z tymi jakie zawiera uzasadnienie zaskarżonej decyzji.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga jest zasadna. Zachowek nie jest częścią spadku, stąd też w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku nie wymienia się go jako długu spadkowego. Również zaspokojenie roszczenia o zachowek nie stanowi nabycia praw majątkowych w drodze spadku lub darowizny, co dawałoby podstawę prawną opodatkowania w myśl art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Rozszerzająca wykładnia przepisów podatkowych nie jest dopuszczalna, zatem podjęte w tym zakresie decyzje wymiarowe organów podatkowych obu instancji - jako wydane z naruszeniem prawa materialnego mającego wpływ na wynik sprawy - podlegają uchyleniu przez Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 207 par. 1 i par. 2 pkt 1 Kpa.