Tezy

Obrót przez bank swoimi wierzytelnościami nie należy do "czynności bankowych" wchodzących w zakres podstawowej działalności banków.

Umowa sprzedaży wierzytelności nie wchodząca w zakres działalności gospodarczej banku podlega opłacie skarbowej.

Sentencja

oddala skargę.

Uzasadnienie

P.B.B. I-B wystąpił z wnioskiem do Urzędu Skarbowego P. o zwrot nienależnie pobranej opłaty skarbowej w kwocie 271.891.000 zł od umowy o przelew wierzytelności zawartej z G. P. w P., która to umowa zdaniem wnioskodawcy zawarta została w wykonaniu działalności gospodarczej, a więc nie podlegała opłacie skarbowej.

Urząd Skarbowy decyzją z 3.9.93 r. wydaną na podstawie art. 13 ustawy o opłacie skarbowej, odmówił zwrotu uiszczonej opłaty skarbowej, ponieważ obrót wierzytelnościami nie stanowi przedmiotu działalności banku, wobec czego nie zachodzi sytuacja określona w art. 3 ust. 1 pkt 5 lit. "a" ustawy o opłacie skarbowej.

Od decyzji tej I.-B. odwołał się do Izby Skarbowej w P., wywodząc w odwołaniu, iż kredyty będące przedmiotem umowy, nie zostały przez kredytobiorców spłacone, wobec czego konieczne stało się prowadzenie egzekucji. Cesja tych wierzytelności miała charakter egzekucji. Do umów kredytu mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego, na których opiera się "Regulamin kredytowania działalności gospodarczej", wydany na podstawie Statutu Banku. Regulamin ten odwołuje się też do prawa bankowego, wobec czego, zdaniem odwołującego się bezzasadne jest stanowisko organu podatkowego, iż do zakresu działania banku nie należy cesja wierzytelności mająca na celu zaspokojenie roszczeń banku.

Izba Skarbowa, po rozpatrzeniu odwołania, utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję. Organ odwoławczy uznał, że sprzedaż wierzytelności przed 5.7.93 r. nie podlegałaby obowiązkowi uiszczenia opłaty skarbowej jedynie wtedy, gdyby dla zbywcy czynność ta stanowiła wykonywanie działalności gospodarczej. Z wyciągu ze Statutu Banku nie wynika, by przedmiotem jego działalności był obrót wierzytelnościami.

Wobec tego brak podstaw do uznania, że uiszczona opłata skarbowa była nienależna, także, że zachodzi okoliczność określona w art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy o opłacie skarbowej. Decyzję tę "I.-B." zaskarżył do naczelnego Sądu Administracyjnego, wnosząc o jej zmianę i nakazanie organom podatkowym zwrotu nienależnie pobranej opłaty skarbowej, w związku z naruszeniem prawa materialnego, tj. art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy o opłacie skarbowej. Skarżący wywodzi, powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 92 r. III CZP 20/92, że sprzedaż wierzytelności uznać należy za czynność należącą do podstawowej działalności banku. Główny Urząd Statystyczny zaś zalicza umowy polegające na zawieraniu umów kupna i sprzedaży wierzytelności do usług bankowych - podbranża 94-101.

Izba Skarbowa w P. w odpowiedzi na skargę wnosi o jej odrzucenie, jako wniesionej po terminie do organu odwoławczego, ponieważ przesłana została przez stronę do organu I instancji. Co do meritum sprawy organ ten wywodzi jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, podkreślając także, że powołana przez skarżącego uchwała Sądu Najwyższego dotyczy innego stanu faktycznego, tj. sytuacji, gdy brak jest nabywcy wierzytelności oraz, że umowa sprzedaży nie jest umową bankową.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zaskarżona decyzja odpowiada prawu. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy o opłacie skarbowej wolne od opłaty skarbowej są niektóre czynności cywilnoprawne, a wśród nich wymienione pod lit. "a" tegoż przepisu umowy sprzedaży zawierane w wykonywaniu działalności gospodarczej. Wobec tego dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy istotne jest ustalenie, czy dokonana przez I.-B. sprzedaż wierzytelności na rzecz G. P. SA może być zaliczona do umowy zawieranej w wykonaniu działalności gospodarczej, a więc czy można ją zaliczyć do czynności bankowych. Ustawa z dnia 31 stycznia 1989 r. Prawo bankowe /t.j. Dz.U. 1992 nr 72 poz. 359/ w art. 4 stwierdza, że do podstawowej działalności banków należy gromadzenie środków pieniężnych, udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych oraz przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych, zaś art. 11 rozwijając treść art. 4 wymienia 12 czynności określonych jako bankowe, wśród których nie występuje obrót wierzytelnościami. Wyszczególnienie to nie ma jednak charakteru taksatywnego. Ust. 2 art. 11 prawa bankowego upoważnia banki do dokonywania czynności bankowych w zakresie ustalonym w ich statutach, z zastrzeżeniem przepisu ust. 3 i ust. 5, które jednak nie dotyczą sytuacji występującej w rozpatrywanej sprawie. Statut I.-B. SA w par. 5 ust. 1 określa 13 czynności bankowych wykonywanych przez ten Bank. Wśród tych czynności, podobnie jak w ww. art. 11, nie wymieniono sprzedaży wierzytelności. Natomiast w ust. 2 par. 5 tegoż statutu wymienione są "inne czynności", wśród których w pkt 11 wymieniony jest obrót wierzytelnościami. "Inne czynności" mogą więc, zgodnie ze statutem "I.-B.", być przez ten bank wykonywane, w ramach zakresu działania, jednakże co jednoznacznie wynika tak z art. 11 ust. 1 prawa bankowego, jak i z par. 5 ust. 1 statutu, nie mają one charakteru czynności bankowych, a więc nie należą do zakresu podstawowej działalności banku. Tym samym obrót wierzytelnościami, a więc sprzedaż wierzytelności z tytułu tzw. trudnych kredytów, nie jest umową zawartą w wykonaniu działalności gospodarczej. Ramy tej działalności w przypadku banku określa bowiem art. 4, a także art. 11 prawa bankowego. Słuszne jest więc stanowisko organów podatkowych, które nie uznały umowy sprzedaży wierzytelności zawartej przez I.-B. z G.P. w dniu 28.7.92 r. za czynność dokonaną w wykonaniu działalności gospodarczej banku, wobec czego zasadne było uregulowanie przez skarżący Bank 13.8.92 kwoty 271.891.200 zł z tytułu opłaty skarbowej od ww. umowy. Skoro umowa sprzedaży wierzytelności jest czynnością cywilnoprawną, od której zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 lit. "a" ustawy o opłacie skarbowej pobiera się opłatę skarbową, zasadne jest stanowisko organu podatkowego, zawarte w zaskarżonej decyzji, w sprawie odmowy zwrotu I.-B. tejże opłaty. Sąd zauważa, że nie kwestionuje ono prawa banku do prawnie skutecznego dokonania ww. czynności prawnej, a jedynie prawo do uznania jej za wolną od opłaty skarbowej. W tym stanie rzeczy za bezskuteczne należy uznać argumenty skargi. Nadmienić należy, że powołana w skardze przez Bank uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1992 r. III CZP 20/92 nie dotyczy opłaty skarbowej, zaś pogląd Sądu na podstawową działalność banków określoną w art. 4 i art. 11 oraz art. 8 Prawa bankowego w pełni odpowiada stanowisku Sądu Najwyższego wyrażonemu w tym wyroku, wobec czego ww. uchwała Sądu Najwyższego nie mogłaby uzasadniać uwzględnienia skargi.

Z wyżej przytoczonych względów Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 207 par. 5 Kpa orzekł jak w sentencji.

Strona 1/1