Dnia 10 kwietnia 2019 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Olga Żurawska-Matusiak Sędziowie: Sędzia NSA Zygmunt Zgierski (spr.) Sędzia NSA Przemysław Szustakiewicz po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2019 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy z wniosku Prezydenta Miasta T. o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Prezydentem Miasta T. a Wójtem Gminy R. w przedmiocie wskazania organu właściwego do wypłaty wynagrodzenia kuratorowi osoby częściowo ubezwłasnowolnionej postanawia: wskazać Prezydenta Miasta T. jako organ właściwy w sprawie.
I OW 209/18
Uzasadnienie
Prezydent Miasta Torunia, na podstawie art. 22 § 1 pkt 1 k.p.a., wniósł o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Prezydentem Miasta T. a Wójtem Gminy R., poprzez wskazanie Wójta Gminy R. jako organu właściwego do wypłaty wynagrodzenia kuratorowi osoby częściowo ubezwłasnowolnionej.
W uzasadnieniu wniosku Prezydent Miasta T. podał, że prawomocnym postanowieniem z dnia [...] grudnia 2017 r., [...], Sąd Rejonowy w A. [...] Wydział [...] przyznał kuratorowi K.B. wynagrodzenie okresowe ze środków publicznych w kwocie 250,00 zł miesięcznie za sprawowanie opieki nad ubezwłasnowolnioną częściowo K.P. Pismem z dnia [...] lutego 2018 r. K.B. zwróciła się do Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w R. o wypłatę wynagrodzenia za sprawowanie opieki nad ubezwłasnowolnioną częściowo K.P. Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w R. wniosek K.B. przekazał do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w T. w celu jego rozpatrzenia. W uzasadnieniu organ wskazał, że nie jest właściwy do rozpatrzenia sprawy, ponieważ zgodnie z przepisem art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. 2018 r. poz. 1508 ze zm.), dalej u.p.s., gminą właściwą dla kuratora ubiegającego się o wypłatę wynagrodzenia jest gmina jego miejsca zamieszkania.
Tymczasem u.p.s. nie ustanawia prawa do wynagrodzenia opiekuna (kuratora), gdyż zostało to uregulowane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym; jej przepisy służą jedynie wykonaniu prawa określonego w art. 162 § 3 k.r.o. Zgodnie z art. 162 § 1 i 3 k.r.o. sąd opiekuńczy przyzna opiekunowi za sprawowanie opieki na jego żądanie stosowne wynagrodzenie okresowe albo wynagrodzenie jednorazowe w dniu ustania opieki lub zwolnienia go od niej. Wynagrodzenie pokrywa się z dochodów lub z majątku osoby, dla której opieka została ustanowiona, a jeżeli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie jest pokrywane ze środków publicznych na podstawie przepisów o pomocy społecznej. Zgodnie z art. 178 § 2 k.r.o. w zakresie nie uregulowanym przez przepisy, które przewidują ustanowienie kuratora, stosuje się odpowiednio do kurateli przepisy o opiece. Zgodnie z art. 179 § 1 k.r.o. organ państwowy, który ustanowił kuratora, przyzna mu na jego żądanie stosowne wynagrodzenie za sprawowanie kurateli. Wynagrodzenie pokrywa się z dochodów lub z majątku osoby, dla której kurator jest ustanowiony, a jeżeli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie pokrywa ten, kto żądał ustanowienia kuratora.
W ocenie Prezydenta Miasta T. podstawą ustalenia, czy kuratorowi osoby ubezwłasnowolnionej częściowo przysługuje takie uprawnienie, jest art. 162 § 3 w związku z art. 178 § 2 k.r.o., nie zaś przepisy u.p.s.
W postanowieniu o przyznaniu wynagrodzenia sąd powinien określić jego wysokość, wskazać czy powinno być wypłacone z majątku osób wymienionych w art. 179 § 1 k.r.o., czy też ze środków publicznych, oraz podmiot zobowiązany do wykonania obowiązku wypłaty. Postępowanie w sprawie przyznania kuratorowi wynagrodzenia za sprawowanie opieki nad osobą ubezwłasnowolnioną częściowo toczy się z udziałem podmiotu zobowiązanego do płacenia wynagrodzenia. W zależności zatem od wyniku oceny, która z podstaw przyznania wynagrodzenia ma zastosowanie - art. 179 § 1, czy art. 162 § 3 w związku z art. 178 § 2 k.r.o. - uczestnikiem postępowania jest osoba, dla której kurator został ustanowiony, jeżeli z jej majątku wynagrodzenie ma być wypłacane, lub osoba, która złożyła wniosek o ustanowienie kuratora, albo podmiot zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia ze środków publicznych. W razie uznania, że podstawą przyznania wynagrodzenia jest art. 162 § 3 w związku z art. 178 § 2 k.r.o., uczestnikiem postępowania powinna być gmina. Przyjęcie zainteresowania gminy wynikiem postępowania z powodu nałożenia obowiązku wypłacania wynagrodzenia uzasadnia również stworzenie jej możliwości kwestionowania tego obowiązku, co jest wyłączone już w ramach postępowania wykonawczego. Po uprawomocnieniu się postanowienia sądu, rolą gminy jest jedynie zarządzenie dokonania wypłaty. Przepis art. 53a ust. 1 zd. 1 u.p.s. wskazuje wprost, że wynagrodzenie wypłaca się w wysokości ustalonej przez sąd.