Wniosek w przedmiocie wywłaszczenia nieruchomości,
Tezy

Art. 9a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami /t.j. Dz.U. 2000 nr 46 poz. 543/ jest przepisem "ustawy szczególnej", o jakiej mowa w art. 7 pkt 4 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie /Dz.U. nr 91 poz. 577 ze zm./. Obydwa te przepisy z kolei są "przepisami stanowiącymi inaczej", o jakich mowa w art. 17 pkt 1 Kpa. Daje to wojewodom status "organu wyższego stopnia" w stosunku do byłych terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego wydających decyzje dotyczące wywłaszczania nieruchomości, a tym samym daje im kompetencję do stwierdzania nieważności tych decyzji /art. 157 par. 1 Kpa/, a także decyzji byłych kierowników urzędów rejonowych, których zadania z zakresu administracji rządowej przejęli starostowie.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy z wniosku Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. o rozpoznanie sporu kompetencyjnego pomiędzy Kolegium a Wojewodą M. i wskazanie Wojewody jako organu właściwego do rozpatrzenia wniosku Ryszarda, Grzegorza, Franciszka i Stanisława F. o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Miasta i Gminy P. z dnia 4 grudnia 1978 r. (...) w przedmiocie wywłaszczenia nieruchomości, postanawia wskazać Wojewodę M. jako organ właściwy do rozpoznania sprawy.

Uzasadnienie strona 1/3

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W., po przekazaniu mu sprawy przez Wojewodę M., wnioskiem z 3 listopada 2000 r. wystąpiło o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Kolegium a Wojewodą M. i wskazanie Wojewody jako organu właściwego do rozpoznania wniosku Ryszarda, Grzegorza, Franciszka i Stanisława F. o stwierdzenie nieważności decyzji (...) Naczelnika Miasta i Gminy P. z 4 grudnia 1978 r. orzekającej o wywłaszczeniu na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości o pow. 19.600 m[2] położonej we wsi Sz. gmina P., działka nr ewid. 142/1, obecnie włączona do gruntu działki nr ewid. 57.

We wniosku tym, który podpisał Prezes SKO, podano, że Kolegium nie podziela poglądu Wojewody M. i uważa, że Kolegium nie jest właściwe do rozpatrzenia sprawy. Wnioskodawca podniósł, że stanowisko Wojewody prowadzi do sytuacji, w której nieważność stwierdzałby inny organ, niż ten, który jest właściwy do rozpoznania odwołania.

Ponieważ ostateczność decyzji nie jest wymogiem zastosowania art. 156 par. 1 pkt 1 Kpa, strona mogłaby niezależnie od siebie /teoretycznie nawet z różnym skutkiem/, kwestionować daną decyzję przed każdym z tych organów. Co więcej, jak zauważa Kolegium, przy przyjęciu stanowiska Wojewody, SKO byłoby właściwe wyłącznie do stwierdzania nieważności decyzji, od których nie wniesiono odwołania. Przy wniesionym odwołaniu organem właściwym musiałby być organ administracji rządowej. Zdaniem Kolegium nie ma żadnych racjonalnych przesłanek dla istnienia dwutorowego trybu postępowania. Wnioskodawca widzi problem przede wszystkim w tym, że literalna wykładnia art. 9a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami /Dz.U. 2000 nr 46 poz. 543/ wskazuje na wojewodę jako na organ odwoławczy, zaś na SKO jako organ wyższego stopnia, dlatego też należałoby w tym przypadku zastosować wykładnię systemową.

W odpowiedzi na wniosek Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. Wojewoda M. stwierdził, że nie widzi w przedmiotowej sprawie sporu kompetencyjnego na tle stosowania art. 9a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Wojewoda również sądzi, że art. 9a tej ustawy wprowadza nieuzasadnioną dwutorowość postępowania administracyjnego, jednak jego zdaniem ten błąd legislacyjny nie może być naprawiany w drodze rozstrzygnięcia sporu kompetencyjnego, a tylko w drodze zmiany nieracjonalnego przepisu. Zdaniem Wojewody, spór, którego dotyczy wniosek Kolegium ma charakter pozorny. Mógłby on wystąpić na tle stosowania art. 9a w razie wątpliwości dotyczących ustalenia organu właściwego de rozpatrzenia odwołania, ale nie w kwestii stwierdzenia nieważności, o której nie ma mowy w tym przepisie. Wojewoda podniósł również, że wnioskodawca nie wskazał żadnego przepisu dającego podstawę do twierdzenia, że Wojewoda jest organem wyższego stopnia w sprawach wymienionych w art. 9a. Kolegium pominęło jednocześnie zmiany, wprowadzone ustawą z dnia 2 marca 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy o administracji rządowej w województwie /Dz.U. nr 22 poz. 268/, w art. 7 pkt 4 ustawy o administracji rządowej w województwie. Przypisywanie wojewodzie funkcji organu wyższego stopnia na podstawie art. 9a ustawy o gospodarce nieruchomościami, w drodze wykładni byłoby uzasadnione tylko wówczas, gdyby wymieniono w tym przepisie wszystkie zagadnienia należące do kompetencji organu wyższego stopnia, w tym rozpatrywanie wniosków o stwierdzenie nieważności decyzji. Ponieważ omawiany przepis wymienia jedynie odwołania, doszukiwanie się w nim innych treści niż wynikające z literalnego brzmienia stanowi próbę nieformalnej zmiany prawa. Wojewoda uważa więc, że nie ma żadnego sporu kompetencyjnego, gdyż wojewoda nie będąc organem wyższego stopnia, nie może rozpatrywać wniosków o stwierdzenie nieważności decyzji, zaś art. 9a ustawy o gospodarce nieruchomościami nie ma z tą kwestią nic wspólnego. Wojewoda M. dodał, że gdyby Sąd uznał istnienie sporu kompetencyjnego, to wnosi o wskazanie jako organu właściwego w przedmiotowej sprawie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W.

Strona 1/3