Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku Wydziału II: Barbara Romanczuk, po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2017 r. na posiedzeniu niejawnym z urzędu w przedmiocie cofnięcia skarżącemu J. G. prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego w sprawie ze skargi J. G. na bezczynność Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w W. w przedmiocie informacji publicznej p o s t a n a w i a cofnąć przyznane skarżącemu J. G. prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego.
Postanowieniem z dnia 15 listopada 2016 r. referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego przyznał J. G. prawo pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego. Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o okoliczności wskazane w oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku i dochodach zawarte w formularzu PPF. W oświadczeniu tym wnioskodawca podała, iż jego miesięczny dochód wynosi 557,60 zł netto. Skarżący posiada dom o powierzchni [...] m2 oraz nieruchomość rolną o powierzchni [...]ha. Dodatkowo wnioskodawca posiada stary ciągnik i inne maszyny rolnicze, a także stare budynki gospodarcze i [...] sztukę bydła. Skarżący nie posiada zgromadzonych oszczędności. Całość uzyskiwanych dochodów przeznaczane jest na bieżące koszty utrzymania, w tym rehabilitację.
W związku z powyższym Okręgowa Izba Radców Prawnych wyznaczyła do jego reprezentacji radcę prawnego A. O.
Podczas rozprawy przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Białymstoku w dniu 10 stycznia 2017 roku Wójt Gminy W. złożył do akt dwa pisma, z których wynika jaką powierzchnię gospodarstwa rolnego posiada skarżący oraz jakie kwoty dopłat bezpośrednich od gruntów otrzymał skarżący w latach 2013-2015 od ARiMR (k. 55-56).
Na wstępie należy podnieść, że instytucja prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym uregulowana w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718 j.t. zwanej dalej p.p.s.a.). Celem wprowadzenia tej instytucji było zapewnienie stronom postępowania znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej faktycznej realizacji konstytucyjnego prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). Przyznanie prawa pomocy oznacza, że ciężar kosztów postępowania w zakresie objętym prawem pomocy poniesie zamiast strony budżet państwa, czyli faktycznie inni obywatele. Udzielenie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą dofinansowania z budżetu Państwa i powinno sprowadzać się do przypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście niemożliwe. Zwolnienie od ponoszenia tego rodzaju danin stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji RP. Dlatego też może być ono stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli (por. post. Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 lipca 2008 r., II FZ 297/08, a także post. z dnia 6 grudnia 2012 r., II OZ 1079/12; orzeczenie dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych). Za zasadnością przyznania prawa pomocy muszą przemawiać zatem wyjątkowe okoliczności faktyczne wskazujące, że obiektywna sytuacja finansowa strony nie daje jej możliwości zgromadzenia odpowiednich środków na poniesienie kosztów postępowania sądowoadministracyjnego.
Zauważyć przy tym należy, że z konstrukcji przepisu art. 246 § 1 p.p.s.a. określającego przesłanki przyznania osobie fizycznej prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym wynika, że to na wnioskodawcy spoczywa obowiązek wykazania, iż znajduje się w sytuacji materialnej uprawniającej do przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Jednocześnie podkreślić należy, że oświadczenia strony, które stanowiły podstawę przyznania jej prawa pomocy, mogą być weryfikowane przez referendarza sądowego w toku postępowania sądowoadministracyjnego. Jeśli bowiem okaże się, że sytuacja faktyczna, która stanowiła podstawę przyznania stronie prawa pomocy, uległa zmianie lub została ona przez stronę przedstawiona w sposób niezgodny ze stanem rzeczywistym, referendarz sądowy jest upoważniony do cofnięcia przyznanego prawa