Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący: Prezes Izby Gospodarczej NSA Andrzej Kisielewicz Sędziowie NSA: Janusz Drachal (sprawozdawca) Jolanta Rajewska (współsprawozdawca) Bogusław Dauter Tomasz Kolanowski Marek Stojanowski Józef Waksmundzki Protokolant: Anna Fyda - Kawula po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2013 r. przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Anny Podsiadło na posiedzeniu jawnym w Izbie Gospodarczej zagadnienia prawnego przekazanego przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, na podstawie art. 36 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) oraz art. 264 § 1-3 w związku z art. 15 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), wnioskiem z dnia 22 października 2012 r., L.dz. BO-4660-38/12, o podjęcie uchwały w składzie siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wyjaśniającej zagadnienie prawne: "Czy art. 24 § 1 pkt 5 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym przed 11 kwietnia 2011 r., miał zastosowanie do pracownika organu jednoosobowego w postępowaniu zainicjowanym wnioskiem, o którym mowa w art. 127 § 3 tej ustawy?" podjął następującą uchwałę: "Artykuł 24 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym przed jego zmianą dokonaną przepisem art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2011 r., Nr 6, poz. 18 ze zm.) miał zastosowanie do pracownika organu jednoosobowego w postępowaniu zainicjowanym wnioskiem, o którym mowa w art. 127 § 3 tego Kodeksu."
II GPS 4/12
Uzasadnienie
I. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, działając na podstawie art. 36 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) oraz art. 264 § 1-3 w związku z art. 15 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 270), wystąpił z wnioskiem o podjęcie, w składzie siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, uchwały wyjaśniającej:
"Czy art. 24 § 1 pkt 5 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym przed 11 kwietnia 2011 r., miał zastosowanie do pracownika organu jednoosobowego w postępowaniu zainicjowanym wnioskiem, o którym mowa w art. 127 § 3 tej ustawy?".
We wniosku Prezes NSA wskazał iż, obecna treść art. 24 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm. - dalej jako k.p.a.), nadana ustawą z dnia 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2011 r. Nr 6, poz. 18) stanowi, że "pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie, w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji". Przed wprowadzeniem wskazanej zmiany, która weszła w życie 11 kwietnia 2011 r., przepis ten stanowił: "pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie, w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji". W wyniku nowelizacji usunięto fragment przepisu odnoszący się do niższej i wyższej instancji.
Zdaniem Prezesa NSA kwestia dopuszczalności stosowania art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a. do postępowania wszczętego wnioskiem, o którym mowa w art. 127 § 3 k.p.a., budziła wątpliwości w orzecznictwie sądów administracyjnych. Początkowo dominował pogląd, że w tego rodzaju postępowaniu nie ma zastosowania art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a., albowiem jest ono pozbawione cechy dewolutywności z powodu braku występowania w nim organów wyższej i niższej instancji (tak np. wyrok NSA z dnia 22 listopada 1999 r., sygn. akt II SA 699/99 i z dnia 15 kwietnia 1999 r., sygn. akt II SA 291/99).
Powyższy pogląd ewoluował w kierunku stwierdzenia, iż w postępowaniu prowadzonym w trybie art. 127 § 3 k.p.a. wyłączeniu podlega zarówno pracownik organu administracji, jak również członek organu kolegialnego biorący udział w wydaniu decyzji w pierwszej instancji (tak np. NSA w wyrokach z dnia 11 września 2002 r., sygn. akt V SA 2535/01, z dnia 15 stycznia 2003 r., sygn. akt V SA 1313/02, z dnia 28 lutego 2003 r., sygn. akt V SA 2701/02 i z dnia 11 grudnia 2003 r., sygn. akt SA/Bd 2288/03).
Również w doktrynie przyjmowano, że wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy na podstawie art. 127 § 3 k.p.a. stanowi zwykły środek zaskarżenia, różniący się od odwołania jedynie brakiem cechy dewolutywności (por. M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2005, s. 222). W nowszym piśmiennictwie wskazuje się natomiast, że wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy uruchamia "spłaszczony tok instancji", którego rozumienie powinno być szerokie na gruncie procedury administracyjnej i obejmować wszystkie środki weryfikacji decyzji administracyjnych (tak Z. Kmieciak, Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy w k.p.a. (odwołanie, czy remonstracja?), Państwo i Prawo nr 3/2008, s. 27).