Użyty w art. 2 ust. 3a ustawy z dnia 25 października 1990 r. o zwrocie majątku utraconego przez związki zawodowe i organizacje społeczne w wyniku wprowadzenia stanu wojennego /Dz.U. 1996 nr 143 poz. 661/ zwrot "osoby będące członkami podmiotów uprawnionych do odszkodowania" - w odniesieniu do związków zawodowych - oznacza osoby, które były członkami podmiotów uprawnionych do odszkodowania przed ich likwidacją na podstawie art. 52 ustawy z dnia 8 października 1982 r. o związkach zawodowych /Dz.U. nr 32 poz. 216/, bez względu na ich późniejszą przynależność do związków zawodowych, jak też osoby będące członkami nowopowstałych związków zawodowych uprawnionych do domagania się zwrotu majątku odebranego im w wyniku wprowadzenia stanu wojennego.
Naczelny Sąd Administracyjny z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej W. Skoniecznego w sprawie I SA 1353/97 ze skargi Wojewody (...) na decyzję Społecznej Komisji Rewindykacyjnej z dnia 20 maja 1997 r. w przedmiocie zwrotu majątku utraconego w wyniku wprowadzenia stanu wojennego, po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 1998 r. na posiedzeniu jawnym następujących wątpliwości prawnych przekazanych przez skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego postanowieniem z dnia 24 marca 1998 r. do wyjaśnienia w trybie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./:
Czy użyty w art. 2 ust. 3a ustawy z dnia 25 października 1990 r. o zwrocie majątku utraconego przez związki zawodowe i organizacje społeczne w wyniku wprowadzenia stanu wojennego /Dz.U. 1996 nr 143 poz. 661/ zwrot "osoby będące członkami podmiotów uprawnionych do odszkodowania" oznacza: 1/ wyłącznie osoby będące w dniu otrzymania świadczenia, o którym mowa w cytowanym przepisie, członkami podmiotów uprawnionych do odszkodowania, czy 2/ osoby wymienione w pkt 1 oraz osoby, które otrzymały świadczenia od podmiotu zobowiązanego do wypłaty odszkodowania, jeżeli były członkami podmiotów uprawnionych do odszkodowania w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 10 maja 1996 r. o zmianie ustawy o zwrocie majątku utraconego przez związki zawodowe i organizacje społeczne w wyniku wprowadzenia stanu wojennego oraz o zmianie ustawy o związkach zawodowych /Dz.U. nr 75 poz. 355/, czy 3/ osoby wymienione w pkt 1 oraz osoby, które w dniu otrzymania świadczenia były wprawdzie członkami podmiotu zobowiązanego do wypłaty odszkodowania, ale wstąpiły tam po rozwiązaniu - na skutek wprowadzenia stanu wojennego - podmiotu uprawnionego do odszkodowania?
podjął następującą uchwałę
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 24 marca 1998 r. I SA 1353/97 wystąpił na podstawie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ o wyjaśnienie przez skład siedmiu sędziów przedstawionych wyżej wątpliwości prawnych.
Wątpliwości te powstały na tle następującego stanu faktycznego:
Komisja Zakładowa NSZZ "Solidarność" przy Przedsiębiorstwie (...) - Oddział wD. pismem z dnia 21 czerwca 1991 r. zwróciła się do Społecznej Komisji Rewindykacyjnej przy Ministrze Pracy i Polityki Socjalnej w Warszawie o orzeczenie zwrotu majątku utraconego w wyniku wprowadzenia stanu wojennego. Do wniosku dołączono pismo tego Przedsiębiorstwa z dnia 22 maja 1991 r., stwierdzające, iż środki pieniężne zgromadzone na rachunku bieżącym nr (...) w banku (...) Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność" w kwocie 205470zł zostały przekazane w dniu 9 sierpnia 1983 r. na konto Związku Zawodowego Pracowników (...) - Oddział w D.
W toku postępowania przed Społeczną Komisją Rewindykacyjną Związek Zawodowy Pracowników Przedsiębiorstwa (...) w D. przyznał, że przejął pieniądze, o których mowa, jednakże wykorzystał je na świadczenia statutowe /wypłatę zasiłków m.in. z tytułu urodzenia dziecka, zgonu członka rodziny czy członka związku, dopłaty do kolonii dzieci/, obejmując nimi osoby będące członkami NSZZ "Solidarność". W latach 1983-1989 otrzymali oni świadczenia w wysokości 508 000 zł, a od 1989 r. ponownie przystąpili do NSZZ "Solidarność". Początkowo "związek branżowy" gospodarował wpływami ze składek członkowskich, jednakże pieniądze te nie pokrywały potrzeb wynikających z uprawnień statutowych, dlatego też w całości wykorzystano przejętą kwotę. W chwili wprowadzenia stanu wojennego NSZZ "Solidarność" liczył - według informacji podanej przez Związek Zawodowy Pracowników (...) w D. - 580 członków na 594 osoby zatrudnione w tamtejszym zakładzie pracy. W okresie od 1983 r. do 1989 r. większość członków "Solidarność" przeszła do "związku branżowego", który w 1989 r. liczył 472 członków.
Społeczna Komisja Rewindykacyjna orzeczeniem z dnia 13 lipca 1993 r. (...), na podstawie art. 1 ust. 1 i 2 oraz art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 25 października 1990 r. o zwrocie majątku utraconego przez związki zawodowe i organizacje społeczne w wyniku wprowadzenia stanu wojennego /Dz.U. 1991 nr 4 poz. 17/, nakazała Związkowi Zawodowemu Pracowników Przedsiębiorstwa (...) w D. zwrócić NSZZ "Solidarność" przy Przedsiębiorstwie (...) w D. kwotę 52 645 500zł, ustaloną w wyniku waloryzacji przejętej kwoty 205 470 zł. W uzasadnieniu orzeczenia Społeczna Komisja Rewindykacyjna nie odniosła się do argumentu Związku Zawodowego Pracowników (...) w D., że przejęta kwota została zużyta na potrzeby osób będących członkami NSZZ "Solidarność" przy Przedsiębiorstwie (...) w D.
Związek Zawodowy Pracowników Przedsiębiorstwa (...) w D. zaskarżył wymienione wyżej orzeczenie Społecznej Komisji Rewindykacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, powołując się na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lutego 1992 r., uznające za niezgodny z Konstytucją art. 2 ust. 3 i art. 3 ustawy z dnia 25 października 1990 r. /Dz.U. 1991 nr 4 poz. 17/ w zakresie dotyczącym obowiązku wypłacenia odszkodowania za zużycie przejętych składników majątkowych wykorzystanych na potrzeby członków związków zawodowych, którym majątek odebrano.