Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Iwona Bogucka (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Teresa Zyglewska Sędzia del. WSA Agnieszka Miernik Protokolant starszy sekretarz sądowy Magdalena Błaszczyk po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2019 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Wojewody [...] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 28 kwietnia 2017 r. sygn. akt II SA/Kr 176/17 w sprawie ze skargi [...] w [...] na postanowienie Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania w sprawie wygaszenia prawa trwałego zarządu 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od Wojewody [...] na rzecz [...] w [...] kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Zaskarżonym wyrokiem z 28 kwietnia 2017 r., sygn. II SA/Kr 176/17 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uwzględnił skargę [...] S.A. w [...] i uchylił postanowienie Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2016 r., znak: [...] oraz poprzedzające je postanowienie Starosty [...] z [...] października 2016 r. o odmowie wznowienia postępowania zakończonego decyzją Starosty [...] z [...] lipca 2015 r. znak: [...], stanowiącą o wygaszeniu prawa trwałego zarządu przysługującego [...] Parkowi Narodowemu w [...], w odniesieniu do udziału [...] części prawa własności Skarbu Państwa, w stosunku do nieruchomości położonej w [...], ozn. jako działki ewid. [...], obr. [...] o łącznej powierzchni [...] ha, obj. księgą wieczystą [...]. W pkt 2. wyroku Sąd I instancji rozstrzygnął o kosztach postępowania. Postanowienia organów administracji były wydane na podstawie art. 149 § 3 K.p.a. w związku z art. 43 i 46 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tj. Dz. U. z roku 2015, poz. 1774 ze zm., dalej u.g.n.).
W skardze kasacyjnej Wojewoda [...] zaskarżył wyrok Sądu I instancji w całości, wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia, a także o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.
Na podstawie art. 174 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 71, dalej P.p.s.a.) Sądowi I instancji zarzucono naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy przez naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) P.p.s.a. poprzez przyjęcie, że organ odwoławczy naruszył przepisy art. 149 § 3 K.p.a. uznając, że wnioskodawca wznowienia postępowania tj. [...] S.A. w [...], nie jest stroną postępowania, o którego wznowienie wystąpił.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej przedstawiono stan faktyczny sprawy oraz przytoczono fragmenty uzasadnienia wyroku Sądu I instancji. Wskazano, że Wojewoda nie zgadza się ze stanowiskiem, że dzierżawcy nieruchomości pozostającej w trwałym zarządzie przysługuje status strony w postępowaniu o wygaszenie prawa trwałego zarządu. W orzecznictwie zarysowały się dwa odmienne stanowiska odnośnie tego, czy podmiotom wymienionym w art. 43 ust. 1 pkt 3 u.g.n. przysługuje interes prawny w postępowaniu dotyczącym wygaśnięcia trwałego zarządu na wniosek uprawnionej jednostki organizacyjnej. Sąd I instancji przychylił się do poglądu odmiennego niż prezentowany przez Wojewodę wskazując, iż dzierżawca ma status strony w takim postępowaniu, gdyż wygaszenie trwałego zarządu oddziałuje na jego sferę prawną, co prowadzi do konieczności uznania go za stronę tego postępowania administracyjnego.
Wnioskodawca wznowienia, jako źródło swojego interesu prawnego wskazał przepis art. 46 ust. 3 u.g.n., zgodnie z którym "wygaśnięcie trwałego zarządu jest równoznaczne z wypowiedzeniem umów najmu, dzierżawy lub użyczenia z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, jeżeli nieruchomość, w stosunku do której wygasł trwały zarząd, była wynajęta, wydzierżawiona lub użyczona". Stanowisko Sądu I instancji stoi w sprzeczności z wyrokiem NSA z dnia 25 stycznia 2008 r., sygn. I OSK 1995/06, w którym stwierdzono, że nie ma interesu prawnego w postępowaniu administracyjnym o wygaśnięcie trwałego zarządu dzierżawca nieruchomości, w stosunku do której wygasł trwały zarząd, ponieważ skutek prawny w postaci wypowiedzenia umowy dzierżawy następuje z mocy prawa, a nie na mocy decyzji administracyjnej. Pogląd ten zaakceptowano także w wyroku NSA z dnia 24 sierpnia 2010 r. sygn. I OSK 1405/09, stwierdzając, że przepisy dotyczące wygaśnięcia prawa zarządu (art. 46 i art. 47 u.g.n.) dają uprawnienia do bycia stroną tego postępowania Skarbowi Państwa i jednostce organizacyjnej sprawującej trwały zarząd. Skutkiem orzeczenia o wygaśnięciu trwałego zarządu jest tylko i wyłącznie utrata przez jednostkę wykonującą trwały zarząd jej uprawnień w stosunku do nieruchomości wynikających z art. 43 ust. 2 u.g.n. Przepis ten określa uprawnienia jakie posiada podmiot, któremu przysługuje trwały zarząd nieruchomości, a decyzja wygaszająca trwały zarząd oznacza wygaśnięcie tych uprawnień. Ponadto z treści art. 46 ust. 3 u.g.n. wynika, że wygaśnięcie trwałego zarządu jest równoznaczne z wypowiedzeniem umów najmu, dzierżawy lub użyczenia z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, jeżeli nieruchomość, w stosunku do której wygasł trwały zarząd była wynajęta, wydzierżawiona lub użyczona. Zatem skutek prawny wypowiedzenia następuje z mocy prawa, a podmioty, które łączyły umowy najmu, dzierżawy lub użyczenia nie mają statusu strony w postępowaniu o wygaśnięcie trwałego zarządu (podobne stanowisko zaprezentowano również m.in. w wyroku WSA w Łodzi z dnia 18 stycznia 2005 r. sygn. II SA/Łd 1367/03).