Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Paweł Miładowski (spr.) Sędziowie Sędzia del. WSA Jerzy Bortkiewicz Sędzia NSA Bożena Popowska Protokolant sekretarz sądowy Agnieszka Chustecka po rozpoznaniu w dniu 22 sierpnia 2013 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Gminy Urzędów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 26 marca 2013r. sygn. akt III SA/Lu 107/13 w sprawie ze skargi Gminy Urzędów na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Lubelskiego z dnia [...] grudnia 2012 r., nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały Rady Gminy Urzędów Nr [...] z dnia [...] października 2012 r. oddala skargę kasacyjną
Wyrokiem z dnia 26 marca 2013 r., sygn. akt III SA/Lu 107/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie oddalił skargę Gminy Urzędów na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Lubelskiego z dnia 7 grudnia 2012 r., nr NK-II.4131.324.2012 w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały Rady Gminy Urzędów Nr XXI-161/2012 z dnia 30 października 2012 r.
Jak wynika z uzasadnienia wyroku rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 7 grudnia 2012 r., Wojewoda Lubelski stwierdził nieważność uchwały nr XXI-161/2012 Rady Gminy Urzędów z dnia 30 października 2012 r., w sprawie zmiany uchwały Rady Gminy Urzędów z dnia 28 lutego 2003 r., w sprawie uchwalenia i ogłoszenia Statutu Gminy Urzędów, w części obejmującej § 1 ust. 1 uchwały w brzmieniu: "2. Klub może utworzyć co najmniej 5 radnych".
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ nadzoru podniósł, że przyjęcie regulacji uchwały, zgodnie z którą klub może utworzyć co najmniej 5 radnych, nie znajduje uzasadnienia prawnego. Powołując się na piśmiennictwo prawnicze oraz orzecznictwo sądowoadministracyjne wskazał, że przepis art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm., dalej jako u.s.g.) dotyczy materii ustrojowej i powinien być interpretowany w powiązaniu z innymi przepisami o charakterze ustrojowym. Oznacza to, że przyjęta na podstawie przepisu art. 23 ust. 2 u.s.g. materia statutowa nie może być regulowana całkowicie swobodnie. Wprowadzenie do Statutu Gminy Urzędów minimalnego progu liczbowego dla założenia klubu, tj. co najmniej 5 radnych, godzi w wyrażone w art. 58 ust. 1 Konstytucji RP, prawo wolności zrzeszania się i w sposób istotny ogranicza możliwość wykonywania przez radnego wolnego mandatu, bowiem prawo radnych do tworzenia różnorodnych klubów wzmacnia możliwości wykonywana przez radnego wolnego mandatu. Grupa tworząca klub zawiązując formalne porozumienie, wyodrębnia i wzmacnia swoją pozycję w radzie.
Wojewoda wskazał, że określenie pięciu radnych jako minimalnej liczby radnych tworzących klub, przy ustawowym składzie wynoszącym 15 radnych, w istotny sposób ogranicza możliwość zrzeszania się w formie klubów wszystkich radnych wchodzących w skład rady. Zgodnie z linią orzeczniczą, rada gminy określając zasady działania klubów, nie może stwarzać przeszkód w korzystaniu przez radnych z prawa zrzeszania się w klubach według określonych kryteriów, najczęściej politycznych lub społecznych.
Organ nadzoru zwrócił uwagę, że w dniu 28 czerwca 2012 r. zostało przedstawione Przewodniczącemu Rady Gminy Urzędów oświadczenie o utworzeniu w dniu 26 czerwca 2012 r. "Klubu Aktywnych Radnych", podczas gdy prace nad zmianą Statutu Gminy Urzędów podjęto dopiero po dacie utworzenia tego klubu.
Przyjęta przez Radę Gminy Urzędów regulacja statutowa pozbawiła radnych, zrzeszonych we wcześniej utworzonym klubie prawa do dalszego funkcjonowania i możliwości wyrażania swoich opinii w sprawach gminy jako klub radnych Wojewoda stwierdził, że przyjęty w uchwale skład osobowy klubów radnych istotnie wpływa także na inne rozwiązania ustrojowe zawarte w u.s.g., w szczególności dotyczące tworzenia komisji rewizyjnej. Zgodnie bowiem z art. 18a ust. 2 u.s.g., w skład komisji rewizyjnej wchodzą radni, w tym przedstawiciele wszystkich klubów.