Działki wydzielone rolnikom do użytkowania na podstawie art. 56 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin /Dz.U. nr 40 poz. 268 ze zm./ stanowią część państwowych nieruchomości rolnych, w związku z czym - w razie późniejszego przeznaczenia ich do sprzedaży - nabywcy muszą spełniać warunki określone w Kodeksie cywilnym, zwłaszcza dotyczące kwalifikacji rolniczych /art. 160 par. 1 Kc/ i utworzenia gospodarstwa zdolnego do towarowej produkcji rolnej /art. 163 Kc/.
Działki wydzielone rolnikom do użytkowania na podstawie art. 56 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniach społecznych rolników indywidualnych i członków ich rodzin /Dz.U. nr 40 poz. 268 ze zm./ stanowią część państwowych nieruchomości rolnych, w związku z czym - w razie późniejszego przeznaczenia ich do sprzedaży - nabywcy muszą spełniać warunki określone w kodeksie cywilnym, zwłaszcza dotyczące kwalifikacji rolniczych /art. 160 par. 1 Kc/ i utworzenia gospodarstwa zdolnego do towarowej produkcji rolnej /art. 163 Kc/.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił na podstawie art. 207 par. 5 Kpa skargę Krystyny B. na decyzję Dyrektora Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku z dnia 27 maja 1985 r. w przedmiocie ustalenia kandydata na nabywcę gruntów PFZ.
Naczelnik Miasta i Gminy M. decyzją z dnia 17 kwietnia 1985 r. ustalił Józefa Z. kandydatem na nabywcę 0,30 ha gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, odmawiając ich sprzedaży Krystynie B. i Mirosławowi M. Grunty te były działką dożywotnie użytkowaną przez ojca Krystyny B. z tytułu przekazania Państwu gospodarstwa rolnego za emeryturę. Przy rozstrzyganiu sprawy Naczelnik uwzględnił efekty gospodarcze osiągane przez Józefa Z. i bezpośrednie sąsiedztwo zbywanej działki z jego gruntami. Uzasadniając decyzję w części dotyczącej Krystyny B., Naczelnik podkreślił, że jest ona inwalidką I grupy, mieszka na stałe w miejscowości odległej o 30 km, nie ma przy tym własnych gruntów ani kwalifikacji do prowadzenia gospodarstwa rolnego. Okoliczności te spowodowały nieuwzględnienie przez Naczelnika pozytywnej dla Krystyny B. opinii miejscowej rady sołeckiej, w której wyeksponowano moralne prawo do gruntów będących byłą własnością jej ojca.
Od tej decyzji odwołała się tylko Krystyna B., zwracając uwagę na powyższą opinię rady sołeckiej i bezpodstawne stosowanie do spornej działki przepisów normujących obrót nieruchomościami rolnymi.
Organ II instancji, to jest Dyrektor Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku, utrzymał w mocy powyższą decyzję Naczelnika, podzielił trafność argumentacji rozstrzygnięcia i dodał, że działka ta leży w kompleksie terenów przeznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele produkcji rolnej.
W skardze do Sądu Krystyna B. wniosła o uchylenie decyzji organu II instancji z dnia 27 maja 1985 r., nr G.VII.70195-49/85, jako sprzecznej z opinią rady sołeckiej i zasadami współżycia społecznego. Zdaniem skarżącej, stan wyposażenia gospodarstwa Józefa Z. w sprzęt i osiągane przez niego wyniki ekonomiczne są przesadzone, a poza tym - niezależnie od jej moralnego prawa do ojcowizny - sporna działka stanowiłaby cenne uzupełnienie skromnej renty i sprzyjałaby zdrowotnej rehabilitacji skarżącej.
W odpowiedzi na skargę organ II instancji posłużył się argumentacją prezentowaną w zaskarżonej decyzji.
Na rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym pełnomocnik skarżącej złożył jej pismo procesowe, modyfikujące skargę w taki sposób, aby zamiast Krystyny B. kandydatem na nabywcę spornej działki ustalony został Walenty Sz. - jej szwagier, prowadzący gospodarstwo rolne. Do pisma załączono wniosek skarżącej skierowany do Naczelnika Miasta i Gminy M. w tej sprawie, odpowiedź Naczelnika uzależniającą rozpatrzenie wniosku od uchylenia zaskarżonej decyzji przez sąd administracyjny i omawianą już opinię rady sołeckiej.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Stosownie do par. 7 ust. 1 zarządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 18 września 1982 r. w sprawie cen, warunków i trybu sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych /M.P. nr 23 poz. 205/ nabywca nieruchomości rolnej musi spełniać warunki określone w przepisach kodeksu cywilnego. Artykuł 160 par. 1 Kc, w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych /Dz.U. nr 11 poz. 81/, dopuszcza możliwość przeniesienia własności nieruchomości rolnej lub jej części na rzecz osoby fizycznej tylko wtedy, gdy nabywca stale pracuje w gospodarstwie rolnym bezpośrednio przy produkcji rolnej lub ma kwalifikacje do prowadzenia takiego gospodarstwa. Ponadto, zgodnie z par. 1 ust. 1 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1964 r. w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych, znoszenia współwłasności takich nieruchomości oraz dziedziczenia gospodarstw rolnych /Dz.U. 1983 nr 19 poz. 86/, nieruchomość uważa się za rolną, gdy jest lub może być użytkowana na cele produkcji rolnej, a jej powierzchnia przekracza 0,5 ha.