Skoro właściciel, który sprzedał swe gospodarstwo rolne, nie może otrzymać emerytury, to następca rolnika, który przejął gospodarstwo bez zamiaru jego prowadzenia, nie może skutecznie ubiegać się o uzyskanie zgody na zbycie tego gospodarstwa w krótkim okresie po jego przejęciu, przy równoczesnym zagwarantowaniu emerytury poprzedniemu właścicielowi /art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin - Dz.U. nr 40 poz. 268/.
Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 207 par. 5 Kpa oddalił skargę Marii P. na decyzję Głównego Geodety Wojewódzkiego we Włocławku z dnia 31 lipca 1985 r. w przedmiocie odmowy wyrażenia zgody na wcześniejsze zbycie gospodarstwa rolnego.
Maria P. zwróciła się do Naczelnika Gminy O. z wnioskiem o wyrażenie jej zgody na zbycie gospodarstwa rolnego o powierzchni 5,44 ha przed upływem 10 lat od jego przejęcia.
Naczelnik gminy decyzją z dnia 3 czerwca 1985 r. odmówił Marii P. wydania takiego zezwolenia, stwierdzając między innymi w uzasadnieniu decyzji, że Maria P. w 1983 r. przejęła gospodarstwo rolne od rodziców jako następca. Zbyt krótki okres samodzielnego prowadzenia gospodarstwa uniemożliwia dokonanie prawidłowej oceny przesłanek skłaniających następcę do wcześniejszego zbycia gospodarstwa.
W odwołaniu od tej decyzji Maria P. podała, że w czerwcu 1983 r. uległa wypadkowi samochodowemu, którego skutki odczuwa nadal, a ponadto mąż jej stwierdził, że nie ma pojęcia o prowadzeniu gospodarstwa rolnego, odmówił pracy w tym gospodarstwie i wyjechał w delegację poza miejsce zamieszkania. Tylko z dziećmi nie zdoła ona prowadzić gospodarstwa i tym uzasadnia swój wniosek.
Główny Geodeta Wojewódzki we Włocławku, po rozpoznaniu odwołania Marii P., utrzymał w mocy decyzję organu I instancji, podzielając w całości jego argumentację. Ponadto organ II instancji podał w swej decyzji ostatecznej z dnia 31 lipca 1985 r. nr G.ON.7016/25/85, że Maria P. wydzierżawiła swoje gospodarstwo dobremu rolnikowi, gwarantującemu pełne wykorzystanie gruntów. Z tego powodu bez znaczenia jest okoliczność, że Maria P. uległa wypadkowi drogowemu, skoro - wobec wydzierżawienia gospodarstwa - nie pracuje w nim. Poza tym podkreślił, że wypadek miał miejsce przed przejęciem gospodarstwa od rodziców.
Decyzję Głównego Geodety wojewódzkiego z dnia 31 lipca 1985 r. Maria P. zaskarżyła do Naczelnego Sądu Administracyjnego, polemizując ze stanowiskiem organów administracji. Uważa, że przedstawione przez nią okoliczności przemawiają za udzieleniem jej zezwolenia na wcześniejsze zbycie gospodarstwa.
Organ II instancji w odpowiedzi na skargę podtrzymał swoje stanowisko i wnosił o jej oddalenie.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Artykuł 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin /Dz.U. nr 40 poz. 268/ ustala zasadę, że gospodarstwo rolne, nabyte przez następcę w trybie tej ustawy, nie może być zbyte przed upływem 10 lat. Jedynie wyjątkowo, jeżeli przemawiają za tym względy społeczne i gospodarcze, naczelnik gminy może wyrazić zgodę na wcześniejsze zbycie takiego gospodarstwa.
Jak wynika z powyższego przepisu, naczelnik gminy ocenia, czy w konkretnej sytuacji zachodzą okoliczności uzasadniające wyrażenie zgody na wcześniejsze zbycie gospodarstwa przejętego przez następcę.
Negatywne stanowisko organów administracji obu instancji w rozpatrywanej sprawie zostało szczegółowo uzasadnione. Podzielając argumentację organów administracji, należy stwierdzić, że w wyniku przekazania Marii P. gospodarstwa rolnego jej rodzice otrzymali emeryturę. Gdyby nie podjęła się ona prowadzenia gospodarstwa rodziców, otrzymaliby oni emeryturę tylko wówczas, gdyby gospodarstwo swoje przekazali nieodpłatnie na rzecz Państwa. Żądanie Marii P. zmierza do tego, aby sprzedać gospodarstwo rodziców i jednocześnie zapewnić im prawo pobierania emerytury. Stan taki nie jest zgodny z założeniem ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i członków ich rodzin.