I. Czynności nadzoru zapobiegawczego określone przepisem art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 ze zm.), należy pojmować szeroko. Zawarty w tym przepisie katalog jest katalogiem otwartym, wobec czego należy stosować wykładnię rozszerzającą, a nie zwężającą. Kontrola i analiza dokumentacji sprawy są podstawowymi czynnościami nadzoru zapobiegawczego, bez których postępowanie w sprawie wydania opinii o konieczności sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko planowanego przedsięwzięcia, nie byłoby w ogóle możliwe.
II. Opiniowanie w zakresie konieczności sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko planowanego przedsięwzięcia, sprowadzające się w istocie do czynności skontrolowania i analizy dokumentacji pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych jako zadanie Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego winno być poddane takim samym zasadom odpłatności jak czynności laboratoryjne.
III. Czynności podjęte przez Powiatowy Inspektorat Sanitarny (kontrola i analiza dokumentacji) zawierają się w katalogu "innych czynności związanych z nadzorem zapobiegawczym" określonym w przepisie art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 ze zm.). Wobec tego podlegały one opłacie, co też organ prawidłowo ustalił.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk, Sędziowie asesor WSA Małgorzata Roleder,, sędzia NSA Elżbieta Trykoszko (spr.), Protokolant Marta Marczuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 22 kwietnia 2008 r. sprawy ze skargi Gminy B.P. na decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w B. z dnia [...] stycznia 2008 r., nr [...] w przedmiocie obciążenia kosztami za analizę i kontrolę dokumentacji dotyczącej opinii co do obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko oddala skargę
Skarga została wywiedziona na tle następujących okoliczności.
Wójt Gminy B.P. wystąpił w sierpniu 2007r. w ramach prowadzonego postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, do Powiatowego Inspektora Sanitarnego w B.P. o wydanie opinii, co do obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko i jego ewentualnego zakresu. Planowane przedsięwzięcie dotyczyło przebudowy drogi gminnej - ulicy we wsi S., gm. B.P. Postanowieniem z dnia [...].09.2007r. organ sanitarny nie stwierdził konieczności sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko planowanej inwestycji. Decyzją zaś z dnia [...].09.2007r. tenże organ sanitarny, powołując się na art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 14.03.1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz paragraf 2 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 4.02.2004r. w sprawie opłat za badania laboratoryjne oraz inne czynności wykonane przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, obciążył Gminę B.P. (inwestora) kwotą 58 złotych za kontrolę i analizę dokumentacji przedłożonej przy wniosku o wydanie opinii. Zdaniem organu sanitarnego wykonane czynności były czynnościami podjętymi w ramach sprawowanego nadzoru zapobiegawczego.
Decyzja powyższa została uchylona w trybie odwoławczym decyzją z dnia [...].10.2007r., a sprawa została przekazana do ponownego rozpatrzenia z zaleceniem szczegółowego uzasadnienia przyjętych kosztów (bezpośrednich i pośrednich) wykonanych czynności w ramach nadzoru sanitarnego. Po powtórnym rozpatrzeniu sprawy organ I instancji decyzją z dnia [...].11.2007r. po raz kolejny obciążył Gminę B.P. opłatą w kwocie 58 złotych za kontrolę i analizę dokumentacji w związku z wydaniem postanowienia o braku podstaw do sporządzania raportu. W uzasadnieniu opinii organ poza wskazaniem dotychczasowej podstawy nałożenia opłaty zawarł szersze niż dotychczas uzasadnienie wyliczenia kosztów wykonania czynności.
W odwołaniu od tej decyzji Gmina B.P. zarzuciła organowi naruszenie:
- art. 36 ust. 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że kontrola i analiza przedłożonej dokumentacji w sprawie o wydanie opinii w przedmiocie konieczności sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, jest czynnością podlegają opłacie wymienionej w przepisie,
- art. 36 ust. 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz art. 107 par. 3 kpa w związku z art. 140 kpa poprzez brak właściwych ustaleń w zakresie kosztów wykonania kontroli i analizy dokumentacji, na podstawie których została określona wysokość opłaty.
Podnosząc powyższe zarzuty i rozbudowując je w uzasadnieniu odwołania, strona wnosiła o uchylenie decyzji i umorzenie postępowania administracyjnego.
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w B. po rozpatrzeniu powyższego odwołania, decyzją z dnia [...].01.2008r. orzekł o utrzymaniu w mocy decyzji pierwszoinstancyjnej.
Organ odwoławczy stwierdził, że zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, za badania oaz inne czynności wykonywane przez organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej w związku ze sprawowanym nadzorem bieżącym i zapobiegawczym, pobiera się opłaty w wysokości kosztów ich wykonania. Opłaty te ponosi jednostka zobowiązana do przestrzegania wymagań higienicznych i sanitarnych. Analiza zapisów ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz przepisów rozporządzenia wykonawczego, prowadzi do wniosku, że opłaty są pobierane nie tylko za badania laboratoryjne prowadzone w stacjach sanitarno - epidemiologicznych, ale również za wszelkie inne czynności wykonywane w ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego. Do takich czynności zalicza się między innymi wydanie przedmiotowej opinii w ramach sprawowanego zapobiegawczego nadzoru sanitarnego, za którą organ jest obowiązany pobrać opłatę w wysokości kosztów wykonania czynności. Wydanie opinii polega zaś na analizie wymaganych ustawą dokumentów, między innymi informacji o planowanym przedsięwzięciu, co w niniejszej sprawie uczyniono. Zasadność pobierania opłat w ramach nadzoru zapobiegawczego przez organ "wpadkowy" potwierdza wyrok NSA z dnia 14.05.2007r. sygn. akt IIOSK 1944/06.