Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Mieczysław Markowski, Sędziowie sędzia WSA Marek Leszczyński (spr.), sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, Protokolant st. sekretarz sądowy Anna Makal, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 18 października 2016 r. sprawy ze skargi D. E. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] sierpnia 2016 r. nr [...] w przedmiocie specjalnego zasiłku opiekuńczego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję Wójta Gminy S. z dnia [...] lipca 2016 roku, nr [...].
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. decyzją z dnia [...] sierpnia 2016 r., nr [...], utrzymało w mocy decyzję wydaną przez Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w S. z upoważnienia Wójta S. z dnia [...] lipca 2016 r., nr [...], którą odmówiono przyznania D. K. (powoływanej dalej jako "Skarżąca") prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego z związku z opieką nad babcią O. S.
U podstaw podjętego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia.
Wnioskiem z dnia 24 czerwca 2016 r. D. K. wystąpiła o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad niepełnosprawną babcią.
Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w S. decyzją z dnia [...] lipca 2016 r., nr [...], odmówił Skarżącej przyznania wnioskowanego świadczenia. W uzasadnieniu decyzji organ orzekający przytoczył zasady przyznawania specjalnego zasiłku opiekuńczego wyjaśniając, że dochód rodziny w przeliczeniu na osobę wynosi 603,53 zł i nie przekracza kryterium dochodowego uprawniającego do specjalnego zasiłku opiekuńczego. Powołując się na zebrane w sprawie dokumenty organ stwierdził, że Skarżąca faktycznie sprawuje opiekę nad babcią - O. S., która legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności z dnia [...] czerwca 2016 r. Organ ustalił również, że Wnioskodawczyni sprawująca opiekę zrezygnowała z pracy zawodowej w dniu 14 kwietnia 2016 r. oraz z pracy w gospodarstwie rolnym i nie podejmuje zatrudnienia. Niemniej jednak - zdaniem organ I instancji - w sprawie nie została spełniona jedna z podstawowych przesłanek do przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego, tj. na Wnioskodawczyni będącej wnuczką w stosunku do osoby wymagającej opieki, nie ciąży obowiązek alimentacyjny w rozumieniu Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Krąg osób uprawnionych do świadczenia opiekuńczego wyznacza bowiem Kodeks rodzinny i opiekuńczy i dalszym krewnym pomoc przysługuje tylko wówczas, gdy osoba wymagająca opieki nie ma innej osoby spokrewnionej w pierwszym stopniu lub gdy nie może ona sprawować opieki. Odnosząc się do stanu faktycznego sprawy organ wskazał, że O. S. ma córkę, która mieszka w tej samej miejscowości, nie pracuje i z akt sprawy nie wynika, aby była ona ciężko chora i nie mogła sprawować opieki nad niepełnosprawną matką.
Odwołanie od powyższej decyzji złożyła D. K. wyjaśniając, że babcia jest w złych stosunkach ze swoją córką. Gospodarstwo rolne zostało przekazane na Skarżącą i to ona musiała zrezygnować z pracy żeby zaopiekować się babcią, ponieważ jej stan zdrowia tego wymaga.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. decyzją z dnia [...] sierpnia 2016 r. utrzymało w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie. W uzasadnieniu organ przedstawił przesłanki do przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego z art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 114 ze zm.). Wyjaśnił, że specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Zgodnie zaś z art. 128 k.r.o., obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Zdaniem SKO, w realiach przedmiotowej sprawy nie została spełniona przesłanka istnienia obowiązku alimentacyjnego Wnioskodawczyni wobec jej babci. Obowiązek alimentacyjny obciąża bowiem w pierwszej kolejności córkę O. S., zamieszkałą w tej samej miejscowości i niepracującą, zaś Wnioskodawczyni jako jej wnuczka (krewna w drugim stopniu) jest zobowiązana do alimentacji względem babci dopiero w następnej kolejności (art. 129 § 1 k.r.o.). Kolegium podniosło, iż z akt sprawy nie wynika, aby córka O. S. była niezdolna do opieki nad matką, a lekki stopień niepełnosprawności nie wyklucza sprawowanie takiej opieki.