Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Marek Leszczyński, Sędziowie sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska, asesor sądowy WSA Elżbieta Lemańska (spr.), Protokolant sekretarz sądowy Katarzyna Derewońko, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 31 stycznia 2019 r. sprawy ze skargi M. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] października 2018 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia z programu "D.S." uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję Wójta Gminy W. z dnia [...] września 2018 roku znak [...].
Zaskarżoną decyzją z dnia [...] października 2018 r. znak [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. utrzymało w mocy decyzję Wójta Gminy W. z dnia [...] września 2018 r. znak [...] o odmowie przyznania M. K. (dalej: wnioskodawca, skarżący) świadczenia z programu "D." na dzieci M., Ł. i K. K.
Z okoliczności stanu faktycznego sprawy wynika, że M. K. zwrócił się w dniu [...] lipca 2018 r. do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w W. o ustalenie prawa do świadczenia z programu "D." na dzieci M., Ł. i K. K. Organ pierwszej instancji ustalił, że taki sam wniosek złożyła w dniu [...] lipca 2018 r. żona M. K. - M. K.. Zdaniem organu, z przeprowadzonych dwóch wywiadów środowiskowych (u wnioskodawcy w sprawie niniejszej oraz u jego żony) wynika, że opiekę nad dziećmi sprawują oboje rodzice, a w takim przypadku świadczenie wypłaca się temu, który pierwszy złożył wniosek. W przedmiotowej sprawie była to matka dzieci, stąd wobec ojca orzeczono odmownie.
Odwołanie od decyzji pierwszoinstancyjnej złożył M. K., który wskazał, że w sprawie naruszono § 32 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu "Dobry Start" (Dz. U. poz. 1061), dalej: rozporządzenie w związku z art. 71 i art. 10 §1 K.p.a. przez uznanie za udowodniony fakt sprawowania opieki nad dziećmi przez oboje rodziców w sytuacji, gdy odwołujący się nie miał możliwości wypowiedzenia się co do zebranego materiału dowodowego. Zarzucił także naruszenie § 32 rozporządzenia w związku z art. 7, 77 i art. 80 K.p.a. przez zaniechanie wszechstronnego zebrania materiału dowodowego i dokładnego ustalenia stanu faktycznego, a w konsekwencji ustalenie stanu faktycznego niezgodnie ze stanem rzeczywistym. Wniósł o przeprowadzenie dowodów z: wywiadu środowiskowego z dnia [...] września 2018 r. Kuratorskiej Służby Sądowej z dnia [...] września 2018 r. na okoliczność sprawowania opieki faktycznej nad dziećmi Ł. i K. wyłącznie przez odwołującego się (kserokopię wywiadu przedłożył), z przedłożonych faktur VAT na okoliczność ponoszenia przez niego kosztów utrzymania dzieci M., Ł. i K. i sprawowania wyłącznej opieki nad nimi, jak też z zeznań świadków M. i Ł. K. na powyższe okoliczności. Zdaniem wnioskodawcy, organ pierwszej instancji poczynił ustalenia wyłącznie w oparciu o jednostronne stwierdzenie pracownika socjalnego co do faktu sprawowania opieki nad dziećmi, bez umożliwienia stronie wypowiedzenia się co do materiału dowodowego. W jego ocenie, z treści wywiadu kuratorskiego wynika, że M. K. sprawuje opiekę wyłącznie nad najmłodszym dzieckiem, córką M.
Zaskarżoną decyzją z dnia [...] października 2018 r. utrzymano w mocy decyzję pierwszoinstancyjną. Kolegium w całości podzieliło ustalenia faktyczne i ocenę prawną organu pierwszej instancji. Przedłożone przy odwołaniu dowody oceniło jako niemające wpływu na wydanie decyzji odmownej. Odnośnie wywiadu kuratorskiego SKO wskazało, że wynika z niego zamieszkiwanie przez oboje rodziców w jednym domu, prowadzenie oddzielnych gospodarstw domowych i istnienie poważnego konfliktu między rodzicami, który ma wpływ na zachowanie dzieci. Zdaniem Kolegium, wywiad wskazuje na silne zaangażowanie dzieci Ł. i K. w konflikt i stawanie po stronie ojca, co jednak nie wynika z braku zaangażowania matki. Jak powtórzyło SKO za treścią wywiadu, "wystarczyłoby jedno słowo ojca a dzieci diametralnie zmieniłyby swoje zachowanie i mogłyby np. jeść obiady, które gotuje matka oraz korzystałyby z jej pomocy, gdyby nie presja ojca". Kolegium także wskazało na wynikającą z wywiadu izolację K. od matki powodowaną zachowaniem ojca. W ocenie organu odwoławczego, choć końcowo kurator konkluduje o "faktycznym sprawowaniu opieki nad Ł. i K. przez ojca", to jednak z treści wywiadu środowiskowego wynika co innego, a mianowicie to, że matka ma również swój udział w utrzymaniu i wychowaniu dzieci (kupuje odzież, gotuje obiady, kontaktowała się ze szkołą córki), z tym że jej działania są utrudniane przez odwołującego się. Zdaniem Kolegium, matka również sprawuje opiekę nad dziećmi ale w konspiracji przed mężem, zaś ponieważ ustawodawca nie uzależnił przyznania świadczenia z programu od stopnia sprawowanej opieki, to również i organy takiego rozróżnienia czynić nie mogą. Zachowania odwołującego się Kolegium oceniło jako destrukcyjne, stanowiące nadużycie prawa podmiotowego jako rodzica i niemogące korzystać z ochrony i skutkować odebraniem matce dzieci prawa do świadczenia. Jak wskazało, dopóki nie istnieje prawomocne orzeczenie pozbawiające rodzica władzy rodzicielskiej, dopóty nikt nie ma prawa go takiej władzy pozbawiać.