Dochodzenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych roszczenia o zwrot nieruchomości, opartego na przepisie art. 115 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych /Dz.U. nr 137 poz. 887 ze zm./, zgodnie z art. 177 Konstytucji RP oraz art. 2 par. 1 i 3 Kpc, następuje w postępowaniu przed sądem powszechnym.
Przepis art. 216 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami /Dz.U. 2000 nr 46 poz. 543/ nie przewiduje stosowania przepisów rozdziału 6 działu III tej ustawy do nieruchomości przejętych lub nabytych przez Skarb Państwa na podstawie art. 2 ust 2 ustawy z dnia 15 grudnia 1951 r. o włączeniu organizacji lecznictwa pracowniczego do państwowej administracji służby zdrowia /Dz.U. nr 67 poz. 466/ ani do nieruchomości, o jakich mowa w art. 115 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie na decyzję Wojewody K.-P. z dnia 28 września 2000 r. w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie zwrotu nieruchomości - oddalił skargę.
Prezydent G. decyzją z 12.05.2000 r., powołując się na przepisy art. 142 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami /Dz.U. nr 115 poz. 741 ze zm./ oraz art. 115 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych /Dz.U. nr 137 poz. 887 ze zm./, odmówił zwrotu na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie nieruchomości położonej w G. przy ul. W. 30 i ul. Gen. S. 2-4 stanowiące działkę nr 2 zapisaną w KW nr 1371. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że przedmiotowa nieruchomość, której zwrotu domagał się Prezes ZUS z powołaniem się na przepisy art. 115 w związku z art. 123 cyt. wyżej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, stanowiła własność Ubezpieczalni Społecznej w G.
Skarb Państwa stał się właścicielem nieruchomości na podstawie art. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 1951 r. o włączeniu organizacji lecznictwa pracowniczego do państwowej administracji służby zdrowia /Dz.U. nr 67 poz. 466/. Od 1.04.1951 r. znajdowała się ona w posiadaniu Wydziału Zdrowia Prezydium MRN w G., a od 1967 r. była w zarządzie i użytkowaniu Miejskiej Przychodni Obwodowej w G. Aktualnie nieruchomość jest wykorzystana na cele związane z opieką zdrowotną i jest w posiadaniu Specjalistycznego Szpitala im. Władysława Biegańskiego.
Prezydent Miasta G. uznał, że ZUS jest następcą prawnym poprzedniego właściciela nieruchomości w rozumieniu art. 115 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wskazując jednocześnie, że nie jest to jedyna i wyłączna przesłanka do jej zwrotu.
Warunkiem zwrotu nieruchomości jest nienaruszenie praw osób trzecich. Powołując się na zwiększone zadania Grudziądza jako miasta na prawach powiatu, szczególnie w zakresie związanym z ochroną zdrowia, organ administracji uznał, że nieruchomość ta jest niezbędna na te cele.
W tej sytuacji żądanie jej zwrotu narusza uprawnienia miasta G. nie tylko jako właściciela, lecz również jako jednostki samorządu terytorialnego, której zadaniem jest realizacja opieki zdrowotnej mieszkańców miasta i powiatu.
Organ administracji uznał, że zwrot przedmiotowej nieruchomości byłby uzasadniony wówczas, gdyby (...):
1/ nie była ona wykorzystywana na cele związane z ochroną zdrowia,
2/ właściciel nieruchomości - jednostka samorządu terytorialnego - nie byłaby zobowiązana ustawowo do wykonywania zadań z zakresu opieki zdrowotnej,
3/ nieruchomość zostałaby przeznaczona do zbycia.
W sytuacji, gdy jest ona niezbędna na cele ochrony zdrowia, brak było podstaw do uwzględnienia wniosku o jej zwrot.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wniósł obszerne odwołanie od tej decyzji, w którym zarzucił naruszenie przepisów postępowania, w tym art. 7 i art. 77 Kpa, przez niewyjaśnienie aktualnego stanu wykorzystania nieruchomości na potrzeby służby zdrowia oraz brak ustaleń dotyczących bazy lokalowej służby zdrowia w G. jako niedostateczne i niepełne ustalenie stanu faktycznego, brak oceny dowodów oraz całkowite pominięcie argumentacji wnioskodawcy dowodzącej pilnej konieczności powiększenia bazy lokalowej oddziału ZUS w G.