Wobec obowiązku wpłacania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy w terminach określonych w art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o podatku dochodowym od osób prawnych /Dz.U. nr 3 poz. 12/ nie wpłacenia zaliczki w należnej wysokości i terminie powoduje zaległość /art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych - Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./, od której pobiera się odsetki za zwłokę /art. 20 ust. 1 ustawy o zobowiązaniach podatkowych/.
Prezes Narodowego Banku Polskiego przekazał w 1989 r. Bankowi Komercyjnemu w P., powołanemu od 1 lutego 1989 r., przejęcie niektórych zadań NBP; ustalając, że:
1/ przychody i koszty poniesione przez Bank Komercyjny w P: do 31 stycznia 1989 r. stanowią przychody i koszty NBP; i
2/ dochody uzyskane przez Bank Komercyjny w P. do 31 stycznia 1989 r. z tytułu odsetek i prowizji pobieranych w okresach kwartalnych stanowią dochody NBP i podlegają przekazaniu do NBP do 24 kwietnia 1989 r.
W 1990 r. zbadany został bilans Banku Komercyjnego i oceniono jego rozliczenia z budżetem za 1989 r. W tej ocenie stwierdzono nieprawidłowości, w związku z czym urząd skarbowy. w P. wszczął postępowanie w sprawie ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego z tytułu podatku od dochodów za rok 1989.
W odpowiedzi na zawiadomienie o wszczęciu postępowania Bank Komercyjny poinformował m.in., iż odbyło się posiedzenie Rady Banków na temat wyników badania rocznych bilansów banków z udziałem przedstawiciela Ministerstwa Finansów i komisja nie stwierdziła istotnych nieprawidłowości w naliczaniu oraz terminowości odprowadzania należnych skarbowi państwa podatków.
Urząd Skarbowy w K. nie przyjął odpowiedzi banku i wydał decyzję, ustalając dla Banku Komercyjnego w P. dodatkowe zobowiązanie w podatku dochodowym za okresy: od 1 stycznia do 31 marca 1989 r. i od 1 stycznia do 30 czerwca 1989 r. stwierdzając, że ustalone zobowiązania służą jedynie do naliczanie odsetek: za zwłokę. Odsetki zostały nauczone. Według urzędu skarbowego, za te okresy bank zadeklarował podatek dochodowy w zaniżonej wysokości. Uszczuplenie powstało na skutek dokonania przez. bank statystycznej korekty dochodu /zysku/ o pobrane przez NBP w kwietniu i lipcu 1989 r. odsetki od kredytu refinansowego oraz prowizji od kredytu inwestycyjnego - dotyczące I i II kwartału tego roku.
Zdaniem urzędu skarbowego, zadeklarowany za te okresy podatek dochodowy nie był ustalony prawidłowo - nie wynikał z prawidłowo prowadzonych ksiąg, gdyż bank niesłusznie dokonał korekty dochodu za miesiące I-III o kwotę zapłaconą NBP w kwietniu i za I-VI - o kwotę zapłaconą w lipcu.
Bank odwołał się od decyzji urzędu skarbowego w K. wyjaśniając, że:
1. Przy ustaleniu dochodu za 1 i 11 kwartał 1989 r. uwzględniono kwoty zapłaconych NBP odsetek od kredytu refinansowego i kwoty te pomniejszyły ich globalny dochód; koszty i przychody z tytułu odsetek były zarachowane do okresów, jakich dotyczyły. Taka korekta zysku w omawianym okresie doprowadziła do zachowania symetrii płacenia odsetek i ich pobierania.
2. Obowiązujący w 1989 r. w bankach system ewidencji księgowej uniemożliwiał ewidencjonowanie kosztów dotyczących danego okresu, a poniesionych faktycznie po upływie tego okresu, a system kwartalnego pobieranie przez bank odsetek w ostatnim miesiącu każdego kwartału powodował dużą nierównomierność w narastaniu dochodów i kosztów w obrębie każdego kwartału.
3. Rozliczeń z budżetem nie kwestionowała komisja składająca się z przedstawicieli Rady Banków i Ministerstwa Finansów, nie wspominając o Komisji Rewizyjnej Banku w P.