Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości /Dz.U. 1974 nr 10 poz. 64 ze zm./ ustalenie przez organ administracji odszkodowania za straty powstałe na nieruchomości następuje na wniosek zainteresowanej strony tylko wówczas, gdy wynikały one z działań przewidzianych w art. 35 ust. 1 i 2, to jest wykonywania prac za zezwoleniem organu administracji. W sytuacji zatem, w której zajęcie nieruchomości dla wykonania prac nastąpiło w drodze umowy stron, ustalenie odszkodowania następuje na podstawie porozumienia, a spory wynikające z tego tytułu mogą być rozstrzygane tylko przez sądy powszechne na podstawie ogólnych zasad odszkodowawczych.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił na podstawie art. 207 par. 5 Kpa skargę Rejonowej Dyrekcji Rozbudowy Miast i Osiedli Wiejskich w U. na decyzję Wojewody Bielskiego z dnia 14 maja 1982 r. nr GT.IV.82210/17/82 w przedmiocie odszkodowania za szkodę.
Naczelnik Miasta i Gminy w S., decyzją z dnia 14 kwietnia 1982 r., rozstrzygnął spór pomiędzy Stanisławem M. a inwestorem - Rejonową Dyrekcją Rozbudowy Miasta i Osiedli Wiejskich w U. w przedmiocie wysokości odszkodowania za szkody, jakie powstały na gruncie Stanisława M. w związku z budową wodociągu.
Uchylając w postępowaniu odwoławczym w dniu 14 maja 1982 r. decyzją nr GT.IV.82210/17/82 powyższą decyzję i umarzając postępowanie w sprawie, Wojewoda Bielski wskazał na naruszenie przez organ I instancji art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości /Dz.U. 1974 nr 10 poz. 64 ze zm./. Zgodnie bowiem z treścią tego przepisu, naczelnik gminy ustala wysokość odszkodowania w razie sporu między stronami, gdy zajęcie terenu poprzedzone było decyzją wydaną w trybie art. 35 tejże ustawy. Z akt sprawy natomiast wynika, że zajęcie nieruchomości nastąpiło w drodze porozumienia stron i wobec tego spór wynikający z tego powodu powinien być - zdaniem Wojewody - rozstrzygnięty w drodze postępowania sądowego.
Rejonowa Dyrekcja Rozbudowy Miast i Osiedli Wiejskich w U. w skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego reprezentowała pogląd, że treść art. 36 cytowanej ustawy nie daje żadnej podstawy do twierdzeń, że spór o wysokość odszkodowania za szkody wynikłe na gruncie na skutek przeprowadzenia podziemnych urządzeń technicznych powinien być rozstrzygany przez organ administracyjny tylko w przypadku wejścia w teren na podstawie decyzji administracyjnej, a przez sąd w przypadku prowadzenia robót na podstawie dobrowolnej zgody właściciela nieruchomości na wejście w teren.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Jak z powyższego wynika, kolizja w poglądach pomiędzy stroną a organem administracji państwowej dotyczy tylko właściwej wykładni prawa materialnego.
Przepis art. 36 ust. 1 ustawy wywłaszczeniowej stanowi, "że odszkodowanie za straty wynikłe z działań przewidzianych w art. 35 ust. 1 i 2 strony ustalają na podstawie wzajemnego porozumienia; w razie sporu wysokość odszkodowania ustala na wniosek zainteresowanej strony naczelnik gminy, a w miastach prezydent lub naczelnik miasta /dzielnicy/". W świetle tego przepisu ustalenie wysokości odszkodowania za straty, które wynikły z przyczyn określonych w art. 35 ust. 1 i 2 ustawa przekazuje przede wszystkim stronom; w razie sporu dopiero orzeka o wysokości odszkodowania właściwy organ administracji stopnia podstawowego, jednak tylko w przypadku zezwolenia organu administracji na wykonywanie robót i urządzeń na cudzej nieruchomości.
W sytuacji zatem, w której zajęcie nieruchomości nastąpiło w drodze umowy stron, ustalenie odszkodowania następuje na podstawie wzajemnego porozumienia, a spory wynikające z tych umów mogą być rozstrzygane tylko przez sądy powszechne na ogólnych zasadach odszkodowawczych.
Decyzja Wojewody Bielskiego, mocą której uchylono decyzję organu I instancji w przedmiocie rozstrzygnięcia sporu co do wysokości odszkodowania, wskazując na brak przesłanki z art. 35 ustawy wywłaszczeniowej /zezwolenia na wejście w teren/, jest zatem zasadna, w związku z czym skargę należało oddalić zgodnie z art. 207 par. 5 Kpa.