Na zasadach ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i ich rodzin /Dz.U. nr 40 poz. 268/ nie podlegają ubezpieczeniu osoby, które wprawdzie posiadają działkę o powierzchni 0,50 ha, jednakże służy ona głównie do zaspokojenia ich potrzeb mieszkaniowych, a ponadto opłacają podatek od nieruchomości, a nie podatek gruntowy, i nie prowadzą produkcji rolniczej, podlegającej ewidencji dla celów ubezpieczeniowych.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Stanisława Ś. na decyzję Wojewody Konińskiego z dnia 1 września 1983 r. w przedmiocie odmowy zwolnienia z obowiązku opłacania składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników i na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 1 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Gminy S., a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Wojewody Konińskiego kwotę złotych sześćset tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącego.
Decyzją - nakazem zapłaty nr 353 /bez daty/ Naczelnik Gminy S. wymierzył Stanisławowi Ś. składkę w wysokości 2.670 zł na fundusz ubezpieczenia społecznego rolników za 1983 r.
Wojewoda Koniński, decyzją z dnia 1 września 1983 r. z powołaniem się na art. 2 pkt 4, art. 3 ust. 1 i 2, art. 43 ust. 1 i 2 i art. 44 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin /Dz.U. nr 40 poz. 268/ oraz par. 27 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 marca 1983 r. w sprawie rolników indywidualnych i członków ich rodzin /Dz.U. nr 21 poz. 94/, utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.
Rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło przy uwzględnieniu takiej okoliczności, że Stanisław Ś. posiada działkę o powierzchni 0,50 za, co stanowi 0,54 ha przeliczeniowych. Na powierzchni 0,09 ha znajduje się budynek mieszkalny i mały budynek gospodarczy. Stanisław Ś. i jego żona są w podeszłym wieku. Nie prowadzą oni hodowli i nie zalicza się ich do grupy rolników. Od działki uiszczają podatek od nieruchomości. Składka na ubezpieczenie społeczne rolników ustalona w wysokości 2.670 zł składa się z kwoty 270 zł /0,54 ha x 500 zł/ oraz z kwoty 2.400 zł /1.200 zł x 2 osoby/.
Skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego na decyzję Wojewody Konińskiego z dnia 1 września 1983 r. z wnioskiem o jej uchylenie złożył Stanisław Ś. Skarżący stwierdził, że nie prowadzi gospodarstwa rolnego. Nie mają też do niego zastosowania przepisy o tak zwanych działach specjalnych. Jego nieruchomość ma charakter działki budowlanej, którą nabył jeszcze przed II wojną światową jako pracownik PKP. Część tej nieruchomości jest zabudowana, a pozostała część użytkowana jest jako ogród przydomowy.
Wojewoda Koniński w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie i stwierdził, że wymiar składki został dokonany zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Obowiązek uiszczenia składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników, zgodnie z wyżej powołaną ustawą i rozporządzeniem, mają jedynie rolnicy prowadzący gospodarstwa rolne lub działy specjalne, przy czym za gospodarstwo rolne według tej ustawy rozumie się będące we władaniu tej samej osoby nieruchomości rolne, jeśli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą obejmującą grunty rolne i leśne wraz z budynkami, urządzeniami i inwentarzem oraz prawa i obowiązki związane z prowadzeniem gospodarstwa - o powierzchni co najmniej 0,5 ha. Według zaś rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 listopada 1983 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin /Dz.U. nr 62 poz. 283/, które obowiązuje z mocą od dnia 1 stycznia 1983 ., powierzchnia gruntów rolnych nie może być niższa niż 0,5 ha. W świetle powyższej definicji gospodarstwa rolnego kryterium obszarowe nie może mieć decydującego znaczenia w sprawie. Obok tego kryterium poważne znaczenie mają także inne kryteria, jak na przykład prowadzenie produkcji rolniczej, rodzaj wymierzonego podatku, przeznaczenie nieruchomości - czy działka jest dodatkiem do budynku, czy też odwrotnie - budynek stanowi dodatek do gruntu, posiadanie inwentarza, a więc te kryteria, które świadczą o prowadzeniu działalności gospodarczej.
Skarżący wprawdzie posiada działkę o powierzchni 0,50 ha, ale działka ta głównie służy mu do zaspokojenia jego potrzeb mieszkaniowych. Od działki tej płaci podatek od nieruchomości, a nie podatek gruntowy. Skarżący nie prowadzi produkcji rolniczej, która podlega ewidencji dla celów ubezpieczeniowych. W tych okolicznościach nie można przyjąć, że skarżący i jego żona są rolnikami podlegającymi ubezpieczeniu na zasadzie wyżej cytowanych aktów prawnych.
Z tych względów na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 1 Kpa należało orzec, jak w sentencji. O kosztach postanowiono zgodnie z art. 208 Kpa.