Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Irena Kamińska po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia J. P. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 1 lutego 2008 r. sygn. akt I SA/Wa 1588/07 w przedmiocie odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi J. P. na decyzję Ministra Budownictwa z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania administracyjnego postanawia: oddalić zażalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 1 lutego 2008 r. odmówił J. P. przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, iż stosownie do treści art. 243 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi prawo pomocy może być przyznane osobie fizycznej na jej wniosek. Prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Przyznanie osobie fizycznej prawa pomocy w zakresie całkowitym następuje, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie dokumentów załączonych do akt sprawy, doszedł do przekonania, że wykazana przez skarżącego sytuacja majątkowa nie daje podstaw do uwzględnienia zgłoszonego przez niego wniosku o przyznanie prawa pomocy. Niezależnie, bowiem od uzyskiwanych, co miesiąc dochodów i wysokości wydatków, które z kwoty tej J. P. zobowiązany jest pokryć, Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał, że na dzień wydania kwestionowanego postanowienia skarżący nadal dysponuje kwotą w wysokości [...] złotych. W tych okolicznościach, w ocenie Sądu I instancji, nie ulega wątpliwości, iż skarżący posiada znaczne środki finansowe z których może pokryć koszty sądowe. Sytuacja majątkowa skarżącego nie pozwalała zaliczyć J. P. do osób ubogich, których sytuacja życiowa zmusza do korzystania z prawa pomocy.
Zażalenie od tego postanowienia wniósł skarżący. W zażaleniu J. P. wskazał, że w załączonych dokumentach do wniosku o przyznanie prawa pomocy wykazał, iż jego miesięczne dochody, konieczne wydatki, chorobliwość, wiek stopień inwalidzki niezdolność chodzenia, w związku z tym także zależność od samochodu, uzasadniają przyznanie mu prawa pomocy w zakresie przez niego wnioskowanym. Wojewódzki Sąd Administracyjny w uzasadnieniu kwestionowanego postanowienia, niesłusznie zdaniem skarżącego uznał, że skoro skarżącemu pozostaje do życia przy uwzględnieniu niezbędnych wydatków kwota [...] zł to jest on w stanie ponieść wszelkie koszty związane z przedmiotowym postępowaniem. Kwota ta jak wskazał skarżący jest bowiem niewystarczająca, aby zaopatrzyć siebie w niezbędny ze względu na niepełnosprawność fizyczną samochód.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w postępowaniu sądowoadministracyjnym następuje w myśl art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej P.p.s.a.. w zakresie całkowitym gdy osoba ubiegająca się o przyznanie tego prawa wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania oraz w zakresie częściowym gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Prawo pomocy wiąże się ściśle z realizacją przez stronę prawa do sądu, albowiem gwarantuje ono osobie, która nie jest w stanie ponieść kosztów toczącego się postępowania sądowego prawo do ochrony swych praw przed sądem, w tym poprzez pokrycie kosztów wynagrodzenia pełnomocnika, który reprezentuje jej interesy przed sądem. Z konstrukcji instytucji prawa pomocy wynika, iż to na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania trudnej sytuacji materialnej, która dawałaby podstawy do przyznania mu prawa pomocy. Instytucja zwolnienia od ponoszenia kosztów sądowych, w tym także ustanowienia dla strony pełnomocnika ma charakter wyjątkowy i jest stosowana tylko w przypadku osób charakteryzujących się faktycznie trudną sytuacją materialną. Do osób tych zaliczyć można osoby naprawdę ubogie, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są środków do życia, bądź środki te są bardzo ograniczone i zaspakajają tylko podstawowe potrzeby. Podkreślić należy, że przyznanie stronie prawa pomocy wiąże się z wykazaniem przez nią braku możliwości partycypowania w jakichkolwiek kosztach postępowania. Sąd nie jest, bowiem zobowiązany do prowadzenia dochodzeń w tym zakresie. To sprawą zainteresowanego jest wykazanie zasadności złożonego wniosku w świetle ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy, ponieważ to na nim spoczywa w tym zakresie ciężar dowodu. Rozstrzygnięcie Sądu w tej kwestii zależy wyłącznie od tego, co zostanie przez stronę przedstawione, tym bardziej, że ma ona przedstawić sądowi argumentację, która potwierdzałaby jej niezdolność do wygospodarowania środków na pokrycie określonych kosztów postępowania.
W rozpoznawanej sprawie skarżący nie wykazał, aby jego sytuacja majątkowa dawała podstawy do przyznania mu prawa pomocy. Zgodzić się należy z Sądem I instancji, że kwota jaką dysponuje skarżący miesięcznie, nawet przy uwzględnieniu określonych przez niego w złożonych załącznikach wydatków i zasądzona na jego rzecz kwota [...] zł tytułem odszkodowania, jest wystarczająca do pokrycia kosztów toczącego się postępowania jakie się na chwilę obecną kształtują. Podkreślić dodatkowo należy, że koszty sądowe są rodzajem ciężarów publicznoprawnych, które winny być zaspokajane w pierwszej kolejności, w szczególności przed planowanym przez skarżącego zakupem pojazdu mechanicznego. W świetle tych okoliczności, uznać należało, iż skarżący nie jest osobą, która spełnia ustawowe przesłanki do zastosowania wobec niego prawa pomocy, w zakresie przez niego wnioskowanym.
W związku z powyższym należało uznać, że zaskarżone rozstrzygnięcie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego jest prawidłowe i odpowiada prawu.
W tym stanie rzeczy, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 P.p.s.a. orzekł jak w sentencji postanowienia.