Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Janina Antosiewicz po rozpoznaniu w dniu 16 września 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia B.Ś.-Z. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 lipca 2009 r. sygn. akt I SA/Wa 922/09 o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi B.Ś.-Z. na postanowienie Ministra Infrastruktury z dnia [...] maja 2009 r. nr [...] w przedmiocie podjęcia zawieszonego postępowania administracyjnego postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i przyznać skarżącemu prawo pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych
Zaskarżonym postanowieniem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił B.Ś.-Z. przyznania prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. W uzasadnieniu Sąd stwierdził, iż skarżący w swoim wniosku wskazał, że uzyskuje dochód z tytułu świadczenia emerytalnego w wysokości 1023,05 zł netto, zaś jego miesięczne wydatki kształtują się w kwocie około 300 zł. W ocenie Sądu pozostała do dyspozycji skarżącego kwota koło 720 zł świadczy o tym, iż strona posiada wystarczające środki na pokrycie kosztów sądowych, które w przedmiotowej sprawie wynosiły 100 zł tytułem wpisu od skargi. Zdaniem Sądu I instancji B.Ś.-Z. nie wykazał, aby nie był w stanie ponieść kosztów postępowania, co uzasadniało odmowę przyznania mu prawa pomocy w żądanym zakresie.
W zażaleniu na to postanowienie B.Ś.-Z. wniósł o jego uchylenie i przyznanie mu prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie go od całości kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata z urzędu. W uzasadnieniu skarżący stwierdził, iż kwota około 720 zł - co średnio daje około 23 zł dziennie - jaka pozostaje mu do dyspozycji po pokrycie stałych miesięcznych kosztów przeznaczana jest między innymi na zakup żywności, a ponadto żalący się wskazał, że jest osobą starszą, musi się więc liczyć z koniecznością ponoszenia kosztów leczenia. W ocenie wnoszącego zażalenie ustalenia Sądu są błędne, bowiem konieczność pokrycia kosztów niniejszego postępowania oznaczałaby uszczerbek w niezbędnym utrzymaniu strony. Skarżący rozszerzył też swe żądanie co do zakresu wniosku o przyznanie prawa pomocy, domagając się także ustanowienia dla niego adwokata z urzędu.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: zażalenie zawiera usprawiedliwione podstawy.
Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) przyznanie prawa do pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym następuje gdy wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania niezbędnego dla niej i jej rodziny.
B.Ś.-Z. oświadczył, iż jego jedynym źródłem utrzymania jest świadczenie emerytalne w kwocie 1023,05 zł miesięcznie. Skarżący podkreślił, iż po dokonaniu niezbędnych opłat związanych z utrzymaniem pozostaje mu do dyspozycji kwota około 720 zł miesięcznie, która to kwota przeznaczona jest na zakup odzieży i żywności. Ponadto musi się on liczyć - z uwagi na swój wiek - z koniecznością ponoszenia kosztów ewentualnego leczenia. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, iż sytuacja materialna skarżącego nie wskazuje na to, aby nie był on w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, a nawet, w ocenie Sądu, skarżący jest w stanie pokryć te koszty w całości. Ze stanowiskiem takim nie można się zgodzić.
Zauważyć należy, iż instytucja zwolnienia od kosztów ma charakter wyjątkowy i jest stosowana wobec osób o bardzo trudnej sytuacji materialnej, czyli takich, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są jakichkolwiek środków do życia, lub środki te są tak bardzo ograniczone, iż wystarczają jedynie na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Skarżący wprawdzie uzyskuje stały, miesięczny dochód z tytułu świadczenia rentowego, jednakże z uwagi na jego wysokość stwierdzić należy, iż B.Ś.-Z. nie może zostać uznany za osobę, wobec której nie istnieje możliwość zastosowania zwolnienia od kosztów sądowych. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego sytuacja materialna skarżącego wskazuje, iż poniesienie przez niego pełnych kosztów postępowania prowadziłoby do uszczerbku dla utrzymania koniecznego dla strony i pozbawiłoby stronę niezbędnych środków na zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb.
Niezasadną była więc odmowa zwolnienia skarżącego przez Sąd od ponoszenia kosztów związanych z postępowaniem w przedmiotowej sprawie, zaś postanowienie wydane w tym zakresie, jako naruszające przepis art. 246 § 1 pkt 2 wskazanej ustawy podlega uchyleniu.
Jednocześnie zauważyć trzeba, iż Naczelny Sąd Administracyjny, jako prowadzący instancyjną kontrolę zasadności zaskarżonego w niniejszej sprawie postanowienia, nie jest władny rozpoznać żądania skarżącego, którym rozszerzył on zakres wniosku o przyznanie prawa pomocy. Kwestia ewentualnego ustanowienia dla skarżącego pełnomocnika z urzędu może być jedynie przedmiotem orzekania Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego właściwego w sprawie.
Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji, na podstawie art. 188 w zw. z art. 197 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.