Referendarz sądowy Grzegorz Antas Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2014 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku G. R. o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie ze skargi G. R. na decyzję Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia [...] marca 2014 r. znak [...] w przedmiocie ustalenia odszkodowania za nieruchomość postanawia: 1. przyznać G. R. prawo pomocy poprzez ustanowienie adwokata, którego wyznaczy Okręgowa Rada Adwokacka w [...]; 2. zwolnić G. R. w całości z kosztów sądowych.
W odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpis sądowego od skargi na decyzję Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 10 marca 2014 r. w przedmiocie ustalenia odszkodowania za nieruchomość skarżąca G. R. wystąpiła o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym.
Wnioskodawczyni wyjaśniła we wniosku, że prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z synem, synową i dwójką wnucząt. Na dochody rodziny składają się otrzymywane przez skarżącą świadczenie emerytalne w wysokości [...] zł oraz zasiłek na dzieci w wysokości [...] zł. Syn jest zarejestrowany jako bezrobotny w Urzędzie Pracy w [...]. Przez okres trzech miesięcy otrzymywał zasiłek z opieki społecznej. Skarżący wyjaśniła, że powyższe dochody wystarczają na pokrycie niezbędnych kosztów utrzymania. Składająca wniosek jest właścicielką gospodarstwa rolnego o pow. [...] ha. Zadeklarowała, że otrzymana kwota odszkodowania za przejętą nieruchomość ( [...] tys. zł) przeznaczona jest na kupno innej nieruchomości, która odpowiadałaby utraconej. Jest to jednak utrudnione ze względu na to, że wypłacone odszkodowanie nie rekompensuje poniesionej straty.
Rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy zważyć należało, co następuje:
Zgodnie z art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270), dalej: p.p.s.a., przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (pkt 1), natomiast zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (pkt 2).
Strona występująca na drogę postępowania sądowego powinna mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania i wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku powinna uprawdopodobnić w sposób wiarygodny i rzetelny, że istnieją przesłanki do uwzględnienia wniosku. Jedynym kryterium oceny wniosku o przyznanie prawa pomocy jest kryterium finansowe (por. postanowienie NSA z 16 stycznia 2014 r. sygn. II OZ 1237/13). Opierając się na tym kryterium, wniosek skarżącej o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym został oceniony jako uzasadniony. Wpływ na tę ocenę miało ustalenie, że skarżąca w ramach rodziny składającej się z pięciu osób uzyskuje dochody ( [...] zł) w wysokości wystarczającej do ponoszenia wydatków koniecznych na utrzymanie, nie pozwalają one jednak na równoległe ponoszenie kosztów postępowania sądowego. Dochody uzyskiwane z prowadzonego gospodarstwa rolnego mogą mieć charakter jedynie uzupełniający i trudnej sytuacji materialnej rodziny, w jakiej się ona ma znajdować w świetle przedstawionych wyjaśnień, nie eliminują, skoro rodzina korzystała ze środków pochodzących z pomocy społecznej.
Sytuacja materialna podmiotu składającego wniosek o przyznanie prawa pomocy nie może być określana w oderwaniu od oszczędności (środków zgromadzonych na rachunku bankowym). Ocena ta jest niezależna od celu przeznaczenia tychże środków i odnosić ją w szczególności należy do kwoty uzyskanego odszkodowania za przejętą (wywłaszczoną) nieruchomość. W orzecznictwie sądowym prezentowane jest bowiem stanowisko, zgodnie z którym kwota odszkodowania pozostaje sumą posiadanych przez stronę środków i nie podlega ona jakiemukolwiek wyodrębnieniu w sensie prawnym. Tym samym może się ona stać źródłem regulowania wydatków w obrocie prywatnoprawnym, jak też nie ma żadnych przeszkód, by mogła ona również pokrywać zobowiązania o charakterze publicznoprawnym, w szczególności pokrywać koszty sądowe w przypadku wszczęcia postępowania sądowego (por. postanowienie WSA w Warszawie z dnia 25 września 2013 r. sygn. I SA/Wa 2099/12). Nie negując prawidłowości powyższego zapatrywania jako zasady, mieć na uwadze jednakże należy zawsze zindywidualizowane okoliczności faktyczne każdej sprawy, albowiem w odniesieniu do niektórych sytuacji posiadanie przez stronę środków z uzyskanego odszkodowania będzie niewystarczające do ocenienia jej wniosku o przyznanie prawa pomocy jako nieuzasadnionego. Na gruncie rozpatrywanej sprawy ustalenia wskazują na taki przypadek, co jest spowodowane uznaniem, że sytuacja materialna osób pozostających wraz ze skarżącą we wspólnym gospodarstwie domowym pozostaje daleka od stabilnej (zrównoważenia wydatków przez dochody stale uzyskiwane). Członkowie rodziny czerpią środki z bardzo ograniczonych źródeł, a jednocześnie suma wypłaconego skarżącej odszkodowania nie jest wysoka (nadmierna) w stosunku do deklarowanego celu, dla jakiego jest przechowywana na rachunku bankowym. Brak jest zatem podstaw do uznania, że posiadane środki w związku z koniecznością pokrycia zobowiązań o charakterze publicznoprawnym mogą zostać pomniejszone bez istotnego uszczerbku dla funkcji, którą pełnią.
W tych warunkach, na podstawie art. 246 § 1 pkt 1 w związku z art. 258 § 2 pkt 7 p.p.s.a., orzeczono jak w sentencji postanowienia.