Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Joanna Kabat - Rembelska po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2013 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia L. P. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 8 maja 2013 r. sygn. akt VI SA/Wa 2429/12 w zakresie prawa pomocy w sprawie ze skargi L. P. na decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 20 września 2012 r. Nr [...] w przedmiocie zawieszenia licencji zawodowej pośrednika w obrocie nieruchomościami postanawia: oddalić zażalenie.
L. P. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych obejmujących wpis w kwocie 200 zł w sprawie ze skargi na decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z 20 września 2012 r. nakładającą karę dyscyplinarną zawieszenia licencji zawodowej pośrednika w obrocie nieruchomościami. Z informacji zawartych we wniosku wynika, że Lechosław P. (dalej skarżący) prowadzi samodzielnie gospodarstwo domowe, posiada mieszkanie o powierzchni 67 m2, nieruchomość rolną o powierzchni 7,7 ha, dwa lokale użytkowe oraz dwie działki budowlane. Skarżący podał, że dysponuje oszczędnościami w wysokości 300.000,00 zł, których naruszenie spowodowałoby brak bezpieczeństwa finansowego, w sytuacji ciężkiej choroby. Wskazał ponadto, że prowadzone przez niego gospodarstwo rolne nie przynosi dochodu, zaś miesięczny dochód brutto skarżącego wynosi łącznie 950 zł w tym 500 zł z tytułu pracy w biurze nieruchomości i 450 zł z tytułu świadczenia rentowego.
Referendarz sądowy postanowieniem z 12 marca 2013 r. odmówił przyznania skarżącemu prawa pomocy w żądanym zakresie.
Sąd pierwszej instancji po rozpoznaniu wniosku na skutek sprzeciwu skarżącego postanowieniem z 8 maja 2013 r. sygn. akt VI SA/Wa 2429/12 odmówił przyznania prawa pomocy. Sąd przeprowadził analizę sytuacji majątkowej skarżącego i uznał, że nie spełnił on przesłanek określonych w art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm. dalej p.p.s.a.), gdyż nie wykazał, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania. Zdaniem Sądu skarżący powinien partycypować w kosztach postępowania, jeżeli ma jakiekolwiek środki finansowe. Udzielenie prawa pomocy jest formą dofinansowania z budżetu państwa i powinno mieć miejsce wyłącznie w sytuacjach, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu jest rzeczywiście obiektywnie niemożliwie.
Na powyższe postanowienie L. P. wniósł zażalenie, w którym zarzucił Sądowi pierwszej instancji, że rozpatrując wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych nie wziął po uwagę ogólnoświatowego kryzysu ekonomicznego.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest zasadne i podlega oddaleniu.
Zgodnie z art. 199 p.p.s.a. strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Natomiast uregulowana w art. 243 - 263 p.p.s.a. instytucja prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym stanowi odstępstwo od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony. W myśl art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym , gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego siebie i rodziny. Z treści powołanego przepisu wynika wprost, że ciężar dowodu, co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie składającej wniosek. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w treści art. 252 § 1 p.p.s.a., zgodnie z którym wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach. Jeżeli oświadczenie to okaże się niewystarczające do oceny rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego strony lub budzi wątpliwości, to strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego (art. 255 p.p.s.a.). Strona ma zatem inicjatywę dowodową w zakresie właściwego przedstawienia przyczyn uzasadniających przyznanie prawa pomocy, a sąd na podstawie przedstawionych przez stronę dowodów dokonuje oceny, czy wystąpiły przesłanki przyznania prawa pomocy.
W rozpoznawanej sprawie Sąd pierwszej instancji odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych ponieważ przyjął, że nie zostały spełnione przesłanki wymienione w art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.
Skarżący we wniosku o przyznanie prawa pomocy wskazał, że posiada majątek, w skład którego wchodzą mieszkanie o powierzchni 67 m2,, nieruchomość rolna o powierzchni 7, 7 ha, dwa lokale użytkowe, dwie działki budowlane oraz oszczędności w wysokości 300.000,00 zł. Tym samym wykazał, że dysponuje środkami finansowymi pozwalającymi uregulować wymagany wpis od skargi w jego sprawie. Skarżący podając informacje odnośnie do stanu posiadanego majątku nie wykazał, że spełnia przesłanki określone w art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. czyli nie udowodnił, że zapłata wpisu od skargi w wysokości 200,00 zł spowoduje na tyle istotny uszczerbek majątkowy, którego konsekwencją będzie brak środków dla utrzymania koniecznego skarżącego i jego rodziny. Skoro zatem skarżący nie spełnił kryteriów przyznania prawa pomocy obejmującego zwolnienie od kosztów sądowych, to tym samym brak było podstaw do pozytywnego załatwienia jego wniosku. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena wniosku skarżącego o przyznanie prawa pomocy była więc prawidłowa.
W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny działając na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a., postanowił jak w sentencji