Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Zygmunt Niewiadomski po rozpoznaniu w dniu 1 października 2008r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Z. K. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 2 lipca 2008r. sygn. akt II SA/Gl 398/08 o oddaleniu wniosku Z. K. o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi Z. K. na postanowienie Wojewody Ś. z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie zawieszenia postępowania w sprawie o wymeldowanie postanawia: - uchylić zaskarżone postanowienie, - przyznać Z. K. prawo pomocy w zakresie częściowym w postaci zwolnienia od połowy kosztów sądowych.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 2 lipca 2008r., sygn. akt II SA/Gl 398/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach odmówił Z. K. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. W uzasadnieniu postanowienia Sąd I instancji podał, że według oświadczenia wnioskodawcy skarżący Z. K. pozostaje na utrzymaniu znajomego, który zapewnia mu również nocleg. Skarżący nie posiada żadnych dochodów, nieruchomości ani przedmiotów wartościowych.
Jednocześnie Sąd pierwszej instancji zauważył, że wnioskodawca zarejestrował się w Urzędzie Pracy dopiero w dniu [...]., co oznacza, że nie korzysta on z wszelkich dostępnych możliwości mających na celu podjęcie zatrudnienia. Ponadto na obecnym etapie postępowania, koszty jakie skarżący obowiązany jest ponieść sprowadzają się jedynie do konieczności uiszczenia wpisu od skargi w kwocie 100 zł. W tej sytuacji, w ocenie Sądu pierwszej instancji, skarżący nie wykazał, iż zachodzą przesłanki przemawiające za przyznaniem mu prawa pomocy.
Na powyższe postanowienie Z. K. złożył zażalenie podnosząc, iż utracił on prawo do lokalu, w którym wykonywał swój zawód fizjoterapeuty-homeopatyka-chiropraktyka. W sprawie o naruszenie posiadania przedmiotowego lokalu został on postanowieniem Sądu zwolniony od kosztów sądowych. Koszt wpisu sądowego od skargi w wysokości 100 zł jest dla skarżącego znaczną kwotą, której poniesienie spowoduje uszczerbek w jego utrzymaniu.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.
Należy podkreślić, że instytucja prawa pomocy jest wyjątkiem od generalnej zasady wyrażonej w art. 214 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zgodnie z którą do uiszczenia kosztów sądowych obowiązany jest ten, kto wnosi do Sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki. W myśl art. 246 § 1 pkt 2 powołanej ustawy Sąd może na wniosek osoby fizycznej przyznać prawo pomocy w zakresie częściowym, jeżeli osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy, spoczywa na wnioskodawcy. Wniosek w tej sprawie powinien być rzetelnie sporządzony, a przedstawione w nim okoliczności powinny odpowiadać prawdzie.
Oceniając wniosek o przyznanie prawa pomocy Sąd powinien zbadać sytuację majątkową wnioskodawcy, a w szczególności skonfrontować jego dochody z udokumentowanymi wydatkami. W zależności od dokonanej oceny wniosek ten powinien być rozpatrzony przez Sąd pod kątem oceny możliwości ponoszenia przez wnioskodawcę kosztów postępowania sądowego, bądź też w zakresie możliwości partycypowania w tych kosztach.
Stwierdzić należy, że jakkolwiek Sąd pierwszej instancji przeprowadził prawidłowe rozumowanie co do przesłanek udzielenia prawa pomocy, to jednak niewłaściwie ocenił zdolność skarżącego do ponoszenia kosztów sądowych.
Należy bowiem zauważyć, że skarżący w istocie pozostaje na utrzymaniu innej osoby, na co wskazuje w zażaleniu. Trudno zatem w niniejszej sprawie bilansować jego wydatki z ewentualnymi dochodami. Należy podzielić stanowisko Sądu pierwszej instancji, iż fakt rejestracji wnioskodawcy w Urzędzie Pracy dopiero po ponad pół roku od utraty posiadania lokalu, w którym prowadził swoją działalność zarobkową, budzi wątpliwości.
Biorąc jednak pod uwagę ogólną sytuacją majątkową skarżącego oraz potencjalne koszty postępowania sądowego w niniejszej sprawie, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że wnioskodawcy należy przyznać zwolnienie od połowy kosztów sądowych.
Z powyższych przyczyn orzeczono jak w sentencji, na podstawie art. 188 w związku z art. 197 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.