Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie - Monika Rudzka po rozpoznaniu w dniu 3 października 2008 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku J. G. o całkowite lub częściowe zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] r., Nr: [...] w przedmiocie umorzenia postępowania p o s t a n a w i a zwolnić skarżącego od kosztów sądowych w 1/2 części; I) w pozostałej części wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych oddalić
Wraz ze skargą na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] roku Nr: [...] w przedmiocie umorzenia postępowania skarżący J. G. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie wniosek, na urzędowym formularzu "PPF", o przyznanie prawa pomocy obejmującego zwolnienie w całości lub części od kosztów sądowych.
Z informacji zawartych we wniosku wynika, że J. G. pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z żoną Z. G. Ich miesięczny dochód wynosi 1.220 zł i stanowi go renta inwalidzka skarżącego w wysokości [...] zł oraz renta inwalidzka jego żony w wysokości [...] zł. W skład majątku skarżącego wchodzi działka o powierzchni 400 m² zabudowana budynkiem mieszkalnym o powierzchni 105 m² oraz działka o powierzchni 80 m² położona w T. (we współwłasności małżeńskiej). Skarżący nie dysponuje zasobami pieniężnymi, jak również przedmiotami wartościowymi. W uzasadnieniu wniosku o przyznanie prawa pomocy skarżący podniósł, że ze względu na niskie dochody nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Mając powyższe na uwadze, zważono, co następuje:
Prawo pomocy jest szczególną instytucją postępowania przed sądami administracyjnymi, mającą na celu zagwarantowanie konstytucyjnego prawa do sądu osobom, które nie są w stanie samodzielnie ponieść kosztów postępowania sądowego.
Zgodnie z art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zmianami) przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym przysługuje osobie fizycznej, która wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Prawo pomocy w zakresie częściowym, którego przyznania domaga się skarżący, obejmuje m. in. zwolnienie od opłat sądowych w całości lub w części. Częściowe zwolnienie od opłat lub wydatków może polegać na zwolnieniu od poniesienia ułamkowej ich części lub określonej ich kwoty pieniężnej (art. 245 § 3 i 4 w/w ustawy).
Należy zauważyć, że zwolnienie od kosztów sądowych stanowi odstępstwo od generalnej zasady odpłatności wymiaru sprawiedliwości, wyrażonej w art. 199 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zgodnie z którą strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Zatem prawo pomocy jako instytucja o charakterze wyjątkowym winno być stosowane jedynie w wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, gdy wnioskodawca nie posiada żadnych lub wystarczających możliwości sfinansowania kosztów postępowania. Do osób takich zaliczyć można m. in. bezrobotnych, którzy nie pobierają zasiłku lub osoby, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są środków do życia, bądź środki te są bardzo ograniczone i zaspakajają tylko podstawowe potrzeby życiowe.
Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest więc formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Zwolnienie od kosztów sądowych - co do zasady - powinno dotyczyć przede wszystkim osoby fizyczne znajdujące się w ubóstwie, które z uwagi na swoją sytuację materialną i życiową nie są w stanie ponieść kosztów sądowych i dlatego postępowanie z ich udziałem winno kredytować państwo. Ubiegający się o taką pomoc powinien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa (por. postanowienie SN z dnia 24.09.1984 r. sygn. II CZ 104/84).