Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący: SNSA Małgorzata Wolska po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2016 r. na posiedzeniu niejawnym sprzeciwu E. B. od postanowienia referendarza sądowego z dnia 19 lutego 2016 r., sygn. akt II SA/Rz 92/16 o odmowie przyznania prawa pomocy w sprawie z jego skargi na postanowienie Wojewody z dnia [...] grudnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania dotyczącego zwrotu wywłaszczonej nieruchomości - postanawia - utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.
Postanowieniem z dnia 19 lutego 2016 r., sygn. akt II SA/Rz 92/16, wydanym przez referendarza sądowego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, po rozpoznaniu wniosku E. B. o przyznanie prawa pomocy obejmującego zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego, odmówiono wyżej wymienionemu przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. W uzasadnieniu wskazano, na brak wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności warunkujących pozytywne rozpoznanie wniosku.
Sprzeciw od powyższego rozstrzygnięcia złożył E. B. podkreślając, że złożone przez niego wyjaśnienia są prawdziwe. Przedstawiając swoją trudną sytuację życiową oraz zdrowotną zawnioskował ponownie o zwolnienie go z kosztów sądowych i ustanowienie pomocy prawnej.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności podkreślić należy, że w dniu 15 sierpnia 2015 r. weszła w życie ustawa z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. poz. 658). Postępowanie sądowe w przedmiotowej sprawie zostało wszczęte skargą wniesioną po tej dacie, dlatego zgodnie z art. 2 ustawy nowelizującej, przepis art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. - określanej dalej w skrócie jako "P.p.s.a."), stosuje się w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą.
Zgodnie z tym przepisem rozpatrując sprzeciw od zarządzenia i postanowień referendarza sądowego, o których mowa w art. 258 § 2 pkt 6-8 (w tym od postanowień o odmowie przyznania prawa pomocy art. 258 § 1 pkt 7 P.p.s.a.), sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone zarządzenie lub postanowienie referendarza sądowego zmienia albo utrzymuje w mocy. Wniesienie sprzeciwu od postanowienia referendarza sądowego wstrzymuje jego wykonalność. Sąd orzeka jako sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu (art. 260 § 2 P.p.s.a.). Sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym (art. 260 § 3 P.p.s.a.).
Na wstępie zaznaczenia wymaga, że w niniejszej sprawie wniosek o udzielenie pomocy prawnej dotyczy zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia radcy prawnego, tj. przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym - art. 245 § 2 P.p.s.a. W myśl art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a. taki wniosek może zostać uwzględniony jedynie wówczas, gdy wnioskodawca wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania sądowego. Takimi kosztami są koszty sądowe, czyli opłaty i wydatki sądowe oraz koszty ustanowienia fachowego pełnomocnika (tj. radcy prawnego, adwokata, rzecznika patentowego, doradcy podatkowego).
Orzeczenie w tej sprawie sąd wydaje na podstawie oświadczeń strony mając na uwadze okoliczności podane w tym oświadczeniu i w razie potrzeby przedstawione przez stronę dowody. Z powyższego wynika, że to na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania, że znajduje się w sytuacji materialnej uprawniającej do przyznania prawa pomocy w zakresie przez niego wnioskowanym. Instytucja prawa pomocy ma zatem na celu umożliwienie dochodzenia swoich praw przed sądem osobom o bardzo niskich dochodach lub całkowicie tych dochodów pozbawionych, które z uwagi na swą sytuację materialną nie są w stanie pokryć kosztów związanych z postępowaniem sądowym. Zasadą jest bowiem, że strona powinna partycypować w kosztach postępowania. Stanowi o tym art. 199 P.p.s.a., zgodnie z którym koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie ponoszą strony, od której to zasady instytucja przyznania prawa pomocy stanowi wyjątkowe odstępstwo. Strona składając wniosek o przyznanie prawa pomocy zobowiązana jest przedstawić wszelkie okoliczności dowodzące, że mimo podjęcia wszelkich starań, nie jest w stanie, ze względu na swoją sytuację majątkową i rodzinną, ponieść jakichkolwiek, czy też pełnych kosztów postępowania. Sąd rozpoznający taki wniosek obowiązany jest interpretować ściśle przesłanki zastosowania omawianej instytucji.