Dnia 28 marca 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie: Przewodniczący - sędzia WSA Anita Wielopolska po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 marca 2017 r. sprzeciwu J. J. od postanowienia referendarza sądowego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 marca 2017 r. o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi J. J. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia [...] listopada 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia danych adresowych postanawia: utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.
J. J. zwrócił się o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. Skarżący podał, że przebywa w zakładzie karnym, nie pracuje, nie uzyskuje dochodu i nie ma jakiegokolwiek majątku.
Pismem z 4 stycznia 2017 r. wezwano Skarżącego do uzupełnienia wniosku przez nadesłanie w terminie 7 dni zaświadczenia z zakładu karnego o posiadaniu bądź nieposiadaniu środków na koncie depozytowym do dyspozycji Skarżącego.
Skarżący nie złożył do akt sprawy zaświadczenia, o którym mowa w powyższym wezwaniu.
Postanowieniem z 9 marca 2017 r. referendarz sądowy WSA w Warszawie odmówił przyznania prawa pomocy.
W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że Skarżący nie wykazał, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku w swoim koniecznym utrzymaniu (art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm., zwanej dalej "P.p.s.a."). Ubiegając się ponownie o przyznanie prawa pomocy, Skarżący po raz kolejny nie przedstawił wymaganego dokumentu mającego znaczenie dla rozstrzygnięcia. Wnioskodawcy już wielokrotnie wyjaśniano wagę żądanego dokumentu, a mimo to nie przedstawia on dokumentów pozwalających ocenić, czy nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania w postępowaniu sadowym.
Skarżący wniósł sprzeciw od powyższego postanowienia. W uzasadnieniu sprzeciwu wskazał m. in., że:
- z treści jego oświadczenia o stanie majątkowym i zaświadczenia z zakładu karnego wynika brak możliwości poniesienia kosztów postępowania,
- sprawa jest zawiła,
- jego stan zdrowia jest zły.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.
Rozpoznając sprzeciw od postanowienia referendarza sądowego, sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone postanowienie zmienia albo utrzymuje w mocy (art. 260 § 1 P.p.s.a.). Sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym (art. 260 § 3 P.p.s.a.).
Zgodnie z art. 199 P.p.s.a. strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Instytucja prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, która ma gwarantować możliwość realizacji prawa do sądu, stanowi odstępstwo od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony. W związku z tym, że w przypadku przyznania prawa pomocy koszty postępowania sądowego pokrywane są z budżetu państwa, korzystanie z tej instytucji powinno mieć miejsce jedynie w przypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, gdy wnioskodawca rzeczywiście nie posiada żadnych lub wystarczających możliwości sfinansowania kosztów postępowania, a przez to nie może zrealizować przysługującego mu prawa do sądu.
W myśl art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego. Ciężar dowodu co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa więc na wnioskodawcy. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w treści art. 252 § 1 P.p.s.a., zgodnie z którym wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach. Jeżeli oświadczenie to okaże się niewystarczające do oceny rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych strony lub budzi wątpliwości, to strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego lub dochodów (art. 255 P.p.s.a.). Strona ma zatem inicjatywę dowodową w zakresie właściwego przedstawienia przyczyn uzasadniających przyznanie prawa pomocy, a referendarz sądowy (sąd) na podstawie przedstawionych przez stronę dowodów dokonuje oceny, czy wystąpiły przesłanki przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.