Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jan Paweł Tarno sędzia NSA Wiesław Morys (spr.) sędzia del. WSA Ewa Kwiecińska Protokolant asystent sędziego Katarzyna Kudrzycka po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2017 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej E. M., M. H. P., M. Ż., A. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 października 2014 r. sygn. akt I SA/Wa 797/14 w sprawie ze skarg E. M., M. H. P. i M. Ż. na decyzję Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia [...] grudnia 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji oddala skargę kasacyjną.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 28 października 2014 r., sygn. akt I SA/Wa 797/14, oddalił skargi E. M., M. H. P. i M. Ż. na sprecyzowaną w sentencji decyzję Ministra Infrastruktury i Rozwoju.
Jak wynika z jego uzasadnienia wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym: zabudowana nieruchomość warszawska położona przy ul. [...], oznaczona nr hip. "Osada [...]", stanowiąca własność przez zastrzeżenie A. G. L., T. L. i Z. R., objęta została działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. z 1945 r. Nr 50, poz. 279), dalej dekret. Z dniem jego wejścia w życie, tj. 21 listopada 1945 r., z mocy art. 1, nieruchomość gruntowa przeszła na własność Gminy m.st. Warszawy, a następnie na własność Skarbu Państwa w oparciu o art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 1950r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (Dz. U. z 1950 r. Nr 14, poz. 130). Z akt własnościowych nieruchomości wynika, że nie został złożony przewidziany w dekrecie wniosek o przyznanie prawa własności czasowej, w związku z czym znajdujące się na niej budynki przeszły na rzecz Skarbu Państwa na mocy art. 8 dekretu z dniem upływu terminu do złożenia wniosku, tj. 11 października 1949 r. Prezydium Rady Narodowej w m.st. Warszawie decyzją z dnia [...] sierpnia 1945 r., nr [...], nie przyznało dotychczasowym właścicielom prawa własności czasowej do gruntu z uwagi na niezłożenie w terminie wniosku o przyznanie prawa własności czasowej.
W sprawie niniejszej kontroli podlegają: decyzja Naczelnika Dzielnicy Warszawa [...] w Warszawie z dnia [...] lutego 1974 r., nr [...], odmawiająca M. W. i A. L. przyznania odszkodowania na podstawie art. 53 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. z 1974 r. Nr 10, poz. 64), dalej zamiennie ustawa wywłaszczeniowa. W jej uzasadnieniu organ wskazał, że na nieruchomości znajduje się budynek 8-izbowy, a więc niebędący domem jednorodzinnym, poza tym M. W. posiada jeszcze jedną nieruchomość na terenie m.st. Warszawy. Nadto decyzja z dnia [...] czerwca 1974 r., nr [...], Prezydenta m. st. Warszawy, którą utrzymał on w mocy decyzję z dnia [...] lutego 1974 r. W jego opinii, skoro nieruchomość została przejęta na rzecz Skarbu Państwa w dniu [...] września 1954 r., to nie mają do niej zastosowania przepisy cytowanej ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. Wnioskiem z dnia [...] grudnia 2010 r. E. M., jako jedna z następców prawnych byłego właściciela nieruchomości, wystąpiła o stwierdzenie nieważności powyższych decyzji. Podniosła, że organy nie przeprowadziły w sposób prawidłowy postępowania dowodowego, co sprawiło że nie ustaliły prawdziwej daty pozbawienia możliwości władania nieruchomością przez A. i M. małż. W. oraz A. L. Ponadto nie wyjaśniono wszystkich okoliczności faktycznych, decyzji nie skierowano do współwłaścicielki nieruchomości A. W., a nazwisko A. L. na decyzji pierwszoinstancyjnej zostało dopisane. Jednocześnie błędne jest jej zdaniem przyjęcie, iż budynek 8-izbowy nie może być domem jednorodzinnym, gdyż zgodnie z aktualnym orzecznictwem sądowoadministracyjnym dom jednorodzinny to dom użytkowany przez jedną rodzinę niezależnie od ilości izb. Ze złożonych odpisów aktów notarialnych i postanowień sądowych wynika, że następcami prawnymi byłych właścicieli nieruchomości położonej przy ul. [...] w Warszawie są: M. P., E. M., M. L., A. S., K. B. i M. L. Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej decyzją z dnia [...] stycznia 2013 r. odmówił stwierdzenia nieważności decyzji Prezydenta m.st. Warszawy z dnia [...] czerwca 1974 r. utrzymującej w mocy decyzję Naczelnika Dzielnicy Warszawa [...] w Warszawie z dnia [...] lutego 1974 r. o odmowie przyznania odszkodowania za nieruchomość warszawską położoną przy ul. [...] ozn. nr hip. "Osada [...]" nr rej hip. [...]. W jej uzasadnieniu wskazał, że z poczynionych ustaleń wynika, iż właściciele nieruchomości utracili faktyczną możliwość władania nią przed dniem 5 kwietnia 1958 r., co oznacza, że nie została spełniona jedna z przesłanek ustalenia odszkodowania na podstawie art. 53 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. Tym samym nie można uznać, że decyzja o odmowie przyznania odszkodowania została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy wystąpiła E. M., zarzucając tej decyzji naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie, tj. art. 7, art. 77 i art. 107 K.p.a. poprzez błędną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji odmowę stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 24 czerwca 1974 r., oraz art. 156 K.p.a. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, kiedy decyzje wydane w postępowaniu o przyznanie odszkodowania dotknięte są wadami powodującymi ich nieważność. Zaskarżoną decyzją Minister Infrastruktury i Rozwoju utrzymał w mocy decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia [...] stycznia 2013 r. Jak podał w jej motywach nie zostały spełnione przesłanki z art. 53 ust. 1 i 2 cytowanej ustawy z dnia 12 marca 1958 r. Przewidywały one odszkodowanie za nieruchomości objęte działaniem dekretu, jeżeli stanowiły gospodarstwo albo działkę budowlaną przeznaczoną pod budowę domu jednorodzinnego, jak też domy jednorodzinne i działki pod ich budowę, jeżeli odpowiednio - pozbawienie użytkowania gruntów i przejście własności na rzecz Państwa - nastąpiło po wejściu w życie tej ustawy, czyli po 5 kwietnia 1958 r. Jak ustalił organ nadzoru, na posesji przy ul. [...] znajdował się dom jednorodzinny, a nieruchomość - zgodnie z obowiązującym przed 1945 r. planem zagospodarowania przestrzennego - przeznaczona była pod budownictwo jednorodzinne. Zgodnie ze znajdującą się w aktach sprawy dokumentacją sporządzoną na potrzeby postępowania odszkodowawczego, poprzedni właściciele utracili władanie przedmiotową nieruchomością przed dniem 5 kwietnia 1958 r. Fakt ten w sposób oczywisty wynika ze zgromadzonych w sprawie dokumentów, a w szczególności z protokołu objęcia w posiadanie budynków znajdujących się na posesji przy ul. [...] na rzecz Skarbu Państwa, sporządzonego w dniu [...] września 1954 r. przez komisję oddelegowaną przez Prezydium Rady Narodowej w m.st. Warszawie, a także z protokołów przesłuchań byłych współwłaścicieli nieruchomości. Potwierdzają one, że w budynku przy ul. [...] właściciele A. L. i M. W. zamieszkiwali odpowiednio do 1949 r. i do 1956 r. (protokół z dnia [...] maja 1974 r.). Zbliżoną datę opuszczenia nieruchomości (tj. 1955 r.) podaje M. W. w piśmie z dnia [...] listopada 1975 r. stanowiącym odwołanie od innej decyzji dotyczącej przedmiotowej nieruchomości. W aktach znajduje się także pismo A. W. (współwłaścicielki nieruchomości) i M. P. (córki współwłaścicieli nieruchomości) z dnia [...] września 1990 r., w którym wyjaśniono m.in., że na przedmiotowej nieruchomości M. W. do sierpnia 1951 r. prowadził zakład masarski. Zatem z akt sprawy wynika, że właściciele utracili możliwość władania nieruchomością przed dniem 5 kwietnia 1958 r. Organ uznał, że wskazane przez wnioskodawczynię argumenty, na poparcie których powołuje pisma Ministerstwa Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia [...] maja 1975 r. oraz M. P. i A. W. z dnia [...] września 1990 r. nie są trafne, gdyż zasadzają się na niewłaściwej interpretacji treści tych pism. Pismo Ministerstwa Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska nie stwierdza w sposób kategoryczny, że 1971 rok jest datą utraty nieruchomości przez A. L., a tylko cytuje za wnioskodawcą jego twierdzenie. Z kolei pismo M. P. i A. W. z dnia [...] września 1990 r. zawiera jednoznaczne wskazanie, że na nieruchomości przy ul. [...] znajdował się dom z 4 izbami mieszkalnymi na górze i warsztatem masarskim na dole, który to warsztat M. W. prowadził do sierpnia 1951 r. Jednocześnie ujawnienie w tym piśmie faktu wywłaszczenia posesji przez Dyrekcję Rozbudowy Miasta Warszawa Wschód w 1973 r. dotyczy późniejszego zagospodarowania terenu (budowa bloków), aktualnego w dacie sporządzenia pisma. Wobec tego organ nadzoru stwierdził, że nie można uznać, aby decyzja Prezydenta m.st. Warszawy z dnia [...] czerwca 1974 r. utrzymująca w mocy decyzję Naczelnika Dzielnicy Warszawa [...] w Warszawie z dnia [...] lutego 1974 r. została wydana z rażącym naruszeniem prawa.