Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Marian Wolanin Sędziowie: sędzia NSA Iwona Bogucka (spr.) sędzia del. WSA Rafał Wolnik Protokolant: sekretarz sądowy Małgorzata Samuła po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2020 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skarg kasacyjnych M. S., P. Ł., T. Ł., H. Ł., J. M., M. M., Z. G. i R. K., M. Z., A. P. przy udziale prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie K. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 października 2017 r. sygn. akt I SA/Wa 1128/17 w sprawie ze skarg M. S., Z. Ł., P. Ł., T. Ł., H. Ł., J. M., M. M., Z. G., K. S., K. D., R K., M. Z., A. P. na decyzję Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia [...] maja 2017 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności orzeczenia administracyjnego dot. przyznania dotychczasowym właścicielom prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości warszawskiej 1. uchyla zaskarżony wyrok; 2. uchyla decyzję Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia [...] maja 2017 r. Nr [...] i poprzedzającą ją decyzję Ministra Infrastruktury Budownictwa z dnia[...] grudnia 2015 r. Nr [...]; 3. zasądza od Ministra Rozwoju na rzecz R. K., M. Z. i A. K. solidarnie kwotę 1291 (tysiąc dwieście dziewięćdziesiąt jeden) złotych oraz na rzecz M. S., T. Ł., P. Ł., H. Ł., J. M., M. M., Z. G. solidarnie kwotę 1376 (tysiąc trzysta siedemdziesiąt sześć) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 30 października 2017 r., I SA/Wa 1128/17, oddalił skargi M. S., Z. Ł., P. Ł., T. Ł., H. Ł., J. M., M. M., Z. G., K. S., K. D., R. K., M. Z. i A. P. na decyzję Ministra Infrastruktury i Budownictwa z [...] maja 2017 r. nr [...], którą w wyniku ponownego rozpoznania sprawy uchylono wcześniejszą decyzję tego organu z [...] grudnia 2015 r. nr [...] stwierdzającą, że orzeczenie administracyjne Prezydium Rady Narodowej w m.st. Warszawy z [...] sierpnia 1951 r. nr [...] odmawiające przyznania dotychczasowym właścicielom prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości warszawskiej położonej przy ul. G. [...] oznaczonej jako K. we wsi W. nr [...], nr hip, W - [...] w części dotyczącej działek ewidencyjnych nr [...], [...] [...] z obrębu [...] stanowiącej własność Skarbu Państwa zostało wydane z naruszeniem prawa i nie stwierdzającą jego nieważności z uwagi na to, iż od dnia jego doręczenia upłynęło 10 lat i odmówiono stwierdzenia nieważności powyższego orzeczenia z [...] sierpnia 1951 r.
W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że istotą sprawy była ocena czy odmowne orzeczenie dekretowe z 1951 r. wyczerpuje przesłanki stwierdzenia jego nieważności z art. 156 § 1 k.p.a., w szczególności przesłankę rażącego naruszenia prawa (art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.), gdyż tylko to zagadnienie jest okolicznością sporną w rozpoznawanej sprawie. Organ nadzoru uznał, że pomimo uchybień odmowna decyzja z 1951 r. nie naruszyła prawa w sposób rażący i z tą oceną zdaniem Sądu I instancji należy się zgodzić. Jednocześnie Sąd zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 139 k.p.a. organ nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się chyba, że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny. W ocenie Sądu organ pierwszy raz rozpoznając sprawę błędnie ustalił stan faktyczny uznając, że osoba której doręczono decyzję nie była do tego uprawniona (nie była stroną), co spełniało przesłankę art. 156 § 1 pkt 4 k.p.a. Ponownie rozpoznając sprawę organ bezspornie ustalił, że J. K. zmarł w dniu 30 czerwca 1951 r. (wynika to wprost z aktu zgonu nr [...] wydanego na żądanie organu przez Urząd Stanu Cywilnego w P., który to dokument jest w aktach sprawy) a nie w dniu 30 czerwca 1956 r., na co wskazywało postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku wydane przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy z 26 lutego 1993 r. sygn. akt IV Ns 603/92, na którym oparł się organ wydając decyzję z [...] grudnia 2015 r. uznając, że ta okoliczność spełniła przesłanki z art. 156 § 1 pkt 4 k.p.a., co wpłynęło na treść powyższego orzeczenia. Ustalenie to ma istotny wpływ, albowiem W. K. w dacie wydania decyzji z [...] sierpnia 1951 r. była już następcą prawnym J. K. i stroną tego postępowania. Natomiast poczynione na nowo ustalenia organu dotyczące przedmiotu decyzji z [...] sierpnia 1951 r. dowiodły, że orzeczenie to nie było obarczone jedną z wad enumeratywnie wymienionych w art. 156 § 1 k.p.a.
Sąd I instancji podniósł, że art. 7 dekretu z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz.U. Nr 50, poz. 279; dalej jako: "dekret") stanowi, iż dotychczasowy właściciel gruntu bądź jego następcy prawni będący w posiadaniu gruntu, mogą w ciągu 6 miesięcy od dnia objęcia w posiadanie gruntu przez gminę zgłosić wniosek o przyznanie na tym gruncie jego dotychczasowemu właścicielowi prawa wieczystej dzierżawy lub prawa zabudowy (ust. 1). Gmina uwzględni wniosek, jeżeli korzystanie z gruntu przez byłego właściciela da się pogodzić z przeznaczeniem gruntu według planu zabudowania (ust. 2). Konstrukcja tego przepisu wskazuje, że jeśli zachodzą przesłanki do ustanowienia prawa wieczystej dzierżawy (użytkowania wieczystego), to organ musi uwzględnić wniosek dotychczasowego właściciela nieruchomości. Przesłanki ustanowienia użytkowania wieczystego na rzecz dotychczasowego właściciela, wynikające z art. 7 ust. 1 i 2 dekretu, są następujące: posiadanie gruntu w dacie złożenia wniosku w terminie określonym w dekrecie oraz możliwość pogodzenia korzystania z gruntu przez dotychczasowego właściciela z jego przeznaczeniem w planie zabudowy (zagospodarowania przestrzennego). Wydając decyzje w przedmiocie wniosku dotychczasowego właściciela organ musiał ustalić takie okoliczności, jak: 1) datę objęcia nieruchomości w posiadanie przez gminę; 2) zachowanie terminu do złożenia wniosku przez byłego właściciela; 3) jaki plan zabudowy (zagospodarowania przestrzennego) obowiązywał w dacie podejmowania decyzji na obszarze położenia nieruchomości (z jakiej daty, przez kogo uchwalony, kiedy wszedł w życie) oraz jakie było przeznaczenie nieruchomości w tym planie lub rodzaj zabudowy; 4) czy przeznaczenie w planie lub rodzaj zabudowy umożliwiały dalsze korzystanie z nieruchomości przez jej dotychczasowego właściciela.