Kandydaci wyłonieni po pierwszym etapie konkursu i osoby po innej aplikacji poddane jednoetapowemu postępowaniu kwalifikacyjnemu z zakresu uzupełniającej problematyki, mają równe prawa do ubiegania się o wpis na listę aplikantów radcowskich w ramach łącznego limitu.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Piotra S. na uchwałę Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 1 października 1999 r. (...) w przedmiocie wpisu na listę aplikantów radcowskich - uchyla zaskarżona uchwałę i utrzymana nią w mocy uchwałę organu I instancji, (...).
Uchwałą (...) z 25 czerwca 1999 r. podjętą na podstawie art. 33 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych /Dz.U. nr 19 poz. 145 ze zm./ Rada Okręgowa Izby Radców Prawnych w T. odmówiła wpisania skarżącego na listę aplikantów radcowskich, ponieważ "uzyskał łącznie 12 punktów i tym samym sklasyfikowany został na 3 miejscu na liście kandydatów po ukończonej aplikacji sądowej", poza limitem 2 miejsc dla takich osób.
W odwołaniu skarżący wniósł o wpisanie go na listę aplikantów radcowskich w szczególności podkreślając, że nie ma w ustawie o radcach prawnych przepisu upoważniającego organy samorządu radcowskiego do nierównorzędnego traktowania osób ubiegających się o taki wpis przez wydzielenie odrębnego limitu miejsc dla osób, które ukończyły inną aplikację. Jego zdaniem wprowadzenie takiego limitu narusza również art. 31 ust. 3, art. 32 i art. 65 ust. 1 Konstytucji RP oraz łączące się z ochroną podstawowych praw obywateli orzecznictwo sądowe eksponowana zwłaszcza w wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia: 26 listopada 1991 r. II SA 937/91 /ONSA 1993 Nr 1 poz. 10/, 9 października 1998 r. II SA 1246/98 - Jurysta 1998 nr 12 str. 25 i 4 marca 1999 r. II SA 1691/98 - Wokanda 1999 nr 7 str. 36 oraz Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 1993 r. III ARN 33/93 /Państwo i Prawo 1994 nr 9 str. 111/.
Utrzymując 1 października 1999 r. w mocy tę uchwałę Krajowa Rada Radców Prawnych nie dostrzegła w niej naruszeń prawa dodając, że w odwołaniu nie podniesiono zarzutów mających wpływ na wynik sprawy.
W skardze do Sądu skarżący obszernie rozwinął główne tezy sformułowane w odwołaniu dodatkowo eksponując naruszenie przez organy obu instancji art. 25 ust. 2 ustawy zawierającego preferencje dla osób po zakończonej egzaminem z pozytywnym wynikiem innej aplikacji.
W odpowiedzi nie znaleziono podstaw do uwzględnienia skargi.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
W rozpoznawanej sprawie podstawowe znaczenie ma ocena, czy w świetle obowiązujących, kluczowych regulacji dotyczących praw obywateli, dopuszczalne jest wydzielenie odrębnego limitu miejsc dla osób legitymujących się ukończeniem z pozytywnym wynikiem innej aplikacji.
Obszerne wywody łączące się z odpowiedzią na takie pytanie znalazły się w uzasadnieniu wyroku II SA 202/99 z dnia 23 marca 1999 r., które skład orzekający w niniejszej sprawie podziela i do nich ściśle nawiązuje.
Przede wszystkim należy przypomnieć, że w pierwszej wersji art. 25 ust. 2 ustawy miał następujące brzmienie: "Od wymogu odbycia aplikacji radcowskiej można zwolnić osobę, która odbyła aplikację sądowa, arbitrażowa, notarialną lub prokuratorską i złożyła odpowiedni egzamin". Po sześciu latach - na podstawie art. 7 pkt 6 ustawy z dnia 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych /Dz.U. nr 33 poz. 175/ - zawarte w art. 25 ust. 2 wyrazy "Można zwolnić osobę" zastąpiono wyrazami "jest zwolniona osoba", wskutek czego ta grupa mogła przystąpić do egzaminu radcowskiego bez odbywania aplikacji radcowskiej.
Obecnie - stosownie do art. 2 pkt 24 lit. "b" ustawy z dnia 22 maja 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz niektórych innych ustaw /Dz.U. nr 75 poz. 471/ - art. 25 ust. 2 ma następujące brzmienie: "Rada okręgowej izby radców prawnych, aplikantom radcowskim wpisanym na listę po odbyciu zakończonej egzaminem z pozytywnym wynikiem aplikacji sądowej, prokuratorskiej, notarialnej lub adwokackiej, może skrócić okres aplikacji radcowskiej do lat dwóch, jak również zwolnić od odbycia aplikacji".