Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Daria Sachanbińska - spr. Sędziowie Sędzia WSA Krzysztof Bogusz Sędzia WSA Elżbieta Kmiecik Protokolant St. inspektor sądowy Grażyna Jankowska-Stykała po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2019 r. sprawy ze skargi S. N. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu z dnia 8 listopada 2018 r., nr [...], w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku celowego w ramach programu "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Burmistrza [...] z dnia 28 września 2018 r., nr [...].
Wnioskiem z dnia 20 sierpnia 2018 r. S. N. (zwana dalej również skarżącą) wystąpiła do Ośrodka Pomocy Społecznej w [...] o przyznanie pomocy w formie obiadów dla dziewięciorga dzieci w szkole i przedszkolu z powodu trudnej sytuacji materialnej. We wniosku podała, że otrzymuje świadczenia w ramach programu "500+" oraz świadczenia rodzinne i opiekuńcze na syna T.
Po rozpatrzeniu wniosku, Burmistrz [...] decyzją z dnia 28 września 2018 r., nr [...], odmówił skarżącej przyznania pomocy w formie obiadów w szkole i przedszkolu w [...] oraz w [...] Ośrodku [...] w [...] dla dzieci: N. M., N. D., N. A., N. N., N. K., N. K., N. T., N. M. i N. M. Rozstrzygnięcie zostało wydane m.in. na podstawie art. 106 ust. 4, art. 107 ust. 1, ust. 5b, art. 39 ust. 1 i 2, art. 17 ust. 1 pkt 5, ust. 2 pkt 1, art. 8 ust. 1 pkt 3, ust. 3, art. 2 ust. 1, art. 3, art. 41 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1508, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2015 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1058). W uzasadnieniu decyzji organ podał, że na podstawie przeprowadzonego wywiadu rodzinnego (środowiskowego) oraz przedłożonych dokumentów takich jak: wniosek, zaświadczenia o dochodach córki W. N. oraz syna M. N., oświadczenia o sytuacji dochodowej rodziny, oświadczenia o stanie majątkowym, kserokopii umowy sprzedaży, kserokopii deklaracji do weksla in blanco, kserokopii harmonogramu spłat wziętego kredytu oraz kserokopii decyzji o ilości ha przeliczeniowych, ustalił, iż rodzina składa się z 14 osób i prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. Dochód rodziny stanowi: wynagrodzenie syna M. N. w wysokości 159,56 zł, wynagrodzenie córki W. N. w wysokości 1.036,96 zł, świadczenia rodzinne w wysokości 4.157 zł, dochód z prowadzenia gospodarstwa rolnego w wysokości 2.016,28 zł oraz dochód uzyskany z A w [...] w wysokości 4.166,66zł (art. 8 ust. 11 ustawy). Łączny dochód rodziny w lipcu, tj. w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku wyniósł zatem 11.536,46 zł. Organ stwierdził, że kwota ta przekracza 150% kryterium dochodowego określonego w art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy, które dla 14-osobowej rodziny wynosi 10.794 zł i tym samym nie kwalifikuje do przyznania pomocy w formie obiadów w stołówce w szkole i przedszkolu dla ww. dzieci. Ponadto organ uznał, że sytuacja osobista i dochodowa skarżącej pozwala na pokrycie kosztów zakupu obiadów we własnym zakresie.
W odwołaniu od powyższej decyzji skarżąca nie zgodziła się ze stanowiskiem organu, gdyż jej rodzina składa się z 12 dzieci i męża. Wskazała, że córka W. wyprowadziła się. Podała, że jest w ciąży, dwoje dzieci ma orzeczenia o niepełnosprawności i są pod opieką [...]. Syn K. oczekuje na operację w [...] 2019 r., a syn M. oczekuje na drugą operację w [...] 2019 r. Problemy z [...] ma też córka M., która ma wizytę wyznaczoną dopiero w [...].
W wyniku rozpatrzenia odwołania, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Opolu decyzją z dnia 8 listopada 2018 r., nr [...], utrzymało w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie. W uzasadnieniu Kolegium przedstawiło przebieg dotychczasowego postępowania i uznało decyzję organu pierwszej instancji za zgodną z prawem. Następnie wskazało, że było zobligowane do uwzględnienia stanu prawnego i faktycznego sprawy istniejącego w dacie wydania przedmiotowej decyzji. Kolegium wyjaśniło również, że Rada Ministrów uchwałą Nr 221 z dnia 10 grudnia 2013 r. ustanowiła wieloletni program wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" na lata 2014-2020 (M. P. poz. 1024), zwanej dalej uchwałą Nr 221. W uchwale tej w pkt V.1. postanowiono, że ze środków przekazywanych w ramach Programu gminy udzielają wsparcia osobom spełniającym warunki otrzymania pomocy wskazane w ustawie o pomocy społecznej oraz spełniającym kryterium dochodowe w wysokości 150% kryterium, o którym mowa w art. 8 tej ustawy. Organ podał też, że udzielanie pomocy na dożywianie w ramach Programu odbywa się na zasadach określonych w ustawie. Stosownie do art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy, prawo do świadczeń pieniężnych przysługuje rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Organ wskazał, że w poprzednio obowiązujących przepisach kwota ta na osobę w rodzinie wynosiła 514 zł, natomiast od dnia 1 października 2018 r. - 528 zł, stosownie do § 1 pkt 1 lit. a i b rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 lipca 2018 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1358), zwanego dalej rozporządzeniem. Dalej Kolegium wyjaśniło, że pojęcie dochodu zostało zdefiniowane w art. 8 ust. 3 ustawy, zaś ust. 4 tego przepisu określa, jakie składniki nie są wliczane do dochodu. Natomiast w art. 8 ust. 9 ustawy przyjęto ryczałtowy tryb ustalania dochodu z gospodarstwa rolnego. Od 1 października 2018 r. - na mocy § 1 pkt 3 rozporządzenia - wysokość dochodu z 1 ha przeliczeniowego ustalono w kwocie 308 zł. W ocenie Kolegium, ustalony przez organ pierwszej instancji stan faktyczny sprawy nie budzi wątpliwości. Skarżąca prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z mężem i 12-giem dzieci, z których troje (W., D. i M.) to osoby pełnoletnie. Z ustaleń pracownika socjalnego wynika, że małżeństwo zakupiło działkę pod nieruchomość, posiada trzy samochody, maszyny rolnicze, zaś wnioskodawczyni oświadczyła, że prowadzi z mężem gospodarstwo rolne, gdzie trzymają trzodę chlewną - 300 sztuk świń. Dochód rodziny z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku, tj. z lipca 2018 r., na który składa się wynagrodzenie za pracę W. N. w kwocie 1.036,96 zł (zaświadczenie wydane przez B s.c. w [...] z dnia 24 września 2018 r.), wynagrodzenie za praktykę M. N. w kwocie 159,56 zł (zaświadczenie wydane przez podmiot - C w [...] z dnia 25 września 2018 r.), zasiłki rodzinne wraz z dodatkami 2.374 zł, zasiłki pielęgnacyjne w kwocie 306 zł i świadczenie pielęgnacyjne w kwocie 1.477 zł oraz dochód w kwocie 2.016,28 zł z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego o powierzchni 7,001 ha przeliczeniowych x 288 zł = 2.016,28 zł (decyzja Burmistrza [...] z dnia 14 lutego 2018 r. i z dnia 21 maja 2018 r.). Do dochodu wliczono także 1/12 z kwoty 50.000 zł uzyskanej z tytułu kredytu w A w [...] w dniu 6 kwietnia 2018 r., tj. 4.166,66 zł. Organ stwierdził, że łączny dochód rodziny z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku wyniósł 11.536,46 zł i przekracza 150% kryterium dochodowego rodziny w kwocie 10.794 zł (514,00 zł x 14 osób x 150%). Nadmienił nadto, że ze skarżącą został przeprowadzony wywiad środowiskowy w dniu 6 września 2018 r. i wówczas dokonano oceny sytuacji socjalno-bytowej rodziny wnioskodawczyni. Z kolei, uwzględniając obowiązującą od dnia 1 października 2018 r. wysokość dochodu z 1 ha przeliczeniowego w kwocie 308 zł, dochód rodziny wynosi łącznie 11.676,49 zł i także przekracza 150% kryterium dochodowego rodziny w kwocie 11.088 zł (528 zł x 14 osób x 150%). Przyjmując zaś, że córka W. wyprowadziła się - jak stwierdziła skarżąca w odwołaniu - i rodzina składa się z 13 osób, to dochód rodziny wynosi 10.639,53 zł i także przekracza 150% kryterium dochodowego w kwocie 10.296 zł (528 zł x 13 osób x 150%). Jednocześnie Kolegium wskazało, że organ pierwszej instancji ustalił, iż sytuacja osobista i dochodowa pozwala skarżącej na pokrycie kosztów zakupu obiadów we własnym zakresie. Zauważyło, że skarżąca otrzymuje świadczenia wychowawcze na dziewięcioro dzieci w łącznej kwocie 4.500 zł miesięcznie i jakkolwiek pomoc ta nie jest wliczana do dochodu rodziny, to jednak stanowi istotne wsparcie budżetu rodziny, przy czym należy pamiętać, że celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie potrzeb dziecka, zwłaszcza zapewnienie w pierwszej kolejności obiadów dla dzieci w szkole i przedszkolu.