Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Janowska (spr.) Sędziowie Sędzia NSA Jerzy Krupiński Sędzia WSA Krzysztof Sobieralski Protokolant St. sekretarz sądowy Mariola Krzywda po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 lutego 2020 r. sprawy ze skargi G. K., B. S., G. C. i B. C. na decyzję Wojewody Opolskiego z dnia 28 października 2019 r., nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości oddala skargę.
Wnioskiem z dnia 15 czerwca 2018 r. G. K. i B. S. oraz G. i B. C. (dalej jako skarżący) zwrócili się do Starosty Opolskiego o zwrot wywłaszczonej nieruchomości, położonej w [...], obręb [...], nr działki a, a.m. [...], o powierzchni 0,0616 ha, zapisanej obecnie w księdze wieczystej [...].
W uzasadnieniu wniosku wskazali, że przedmiotowa nieruchomość została przejęta przez Miasto Opole decyzją Prezydenta Miasta Opola z dnia 13 listopada 2006 r., nr [...], z przeznaczeniem na drogę publiczną, jednakże do chwili obecnej nie zostały rozpoczęte prace mające na celu jej utworzenie.
Starosta Opolski przekazał wniosek skarżących Prezydentowi Miasta Opola jako organowi właściwemu w sprawie (pismo z dnia 20 czerwca 2019 r.).
Organ ten decyzją z 9 sierpnia 2018 r., nr [...], umorzył postępowanie w sprawie zwrotu ww. nieruchomości, na podstawie art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1257, z późn. zm., [obecnie Dz. U. z 2018 r. poz. 2096, z późn. zm.], zwanej dalej k.p.a., w związku z art. 136 ust. 3 i art. 142 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2018 r. poz. 121, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o gospodarce nieruchomościami lub u.g.n.
W uzasadnieniu decyzji Prezydent Miasta Opola odnotował, że decyzją z dnia 13 listopada 2006 r., wydaną na wniosek ww. osób, dokonano podziału działki nr b na działki o numerach: c, d i a. Wydzielenie działki a było skutkiem ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zatwierdzonego uchwałą Rady Miasta Opola z dnia [...], Nr [...]. Przez nieruchomość objętą wnioskiem o podział, przebiega kontur planistyczny oznaczony symbolem O1Z1/2 - ulica zbiorcza, projektowana. Zatem, zgodnie z art. 98 u.g.n., wskazana działka gruntu wydzielona została pod drogi publiczne i przeszła z dniem 27 listopada 2006 r. na własność Miasta Opola na prawach powiatu. Organ wywodził, że zwrot nieruchomości dotyczy tylko nieruchomości przejętych na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego na podstawie decyzji o wywłaszczeniu oraz zdarzeń prawnych w sposób wyczerpująco wymienionych w art. 216 u.g.n. Natomiast, w przedmiotowej sprawie nie została wydana, na podstawie art. 119 ust. 1 u.g.n., decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości, więc nie ma tu zastosowania art. 136 u.g.n., na który powołali się wnioskodawcy, oraz art. 137 u.g.n., umożliwiający zwrot wywłaszczonej nieruchomości. Zdaniem organu, przedmiotem wniosku o zwrot wywłaszczonej nieruchomości nie jest nieruchomość, która została wywłaszczona, stąd postępowanie jako bezprzedmiotowe należało umorzyć.
W odwołaniu od powyższej decyzji skarżący domagali się zmiany decyzji Prezydenta Miasta Opola z 9 sierpnia 2018 r., poprzez orzeczenie o zwrocie przedmiotowej nieruchomości lub uchylenie zaskarżonej decyzji.
W wyniku rozpoznania odwołania, Wojewoda Opolski, decyzją z 5 października 2018 r., nr [...] utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Prezydenta Miasta Opola.
Z kolei Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu wyrokiem z 5 marca 2019 r., sygn. akt II SA/Op 536/18, po rozpoznaniu sprawy ze skargi G. K., B. S., G. C. i B. C., reprezentowanych przez radcę prawnego W. P., na ww. decyzję Wojewody Opolskiego z dnia 5 października 2018 r., stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji oraz decyzji Prezydenta Miasta Opola z 9 sierpnia 2018 r., nr [...]. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że Prezydent Miasta Opola (prezydent miasta na prawach powiatu) sprawujący funkcję starosty podlegał wyłączeniu od udziału w sprawie, stosownie do art. 142 ust. 2 u.g.n. Podniósł, iż z treści art. 142 ust. 2 u.g.n. wynika, iż w sprawach dotyczących zwrotu wywłaszczonych nieruchomości, w których stroną postępowania jest gmina - prezydent miasta na prawach powiatu sprawujący funkcję starosty podlega wyłączeniu na zasadach określonych w rozdziale 5 działu I k.p.a. Złożenie do prezydenta miasta na prawach powiatu wniosku o zwrot wywłaszczonej nieruchomości, stanowiącej własność gminy, powinno skutkować wyłączeniem się tego organu i przekazaniem wniosku wojewodzie w trybie art. 26 k.p.a. Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że decyzja organu pierwszej instancji została wydana z naruszeniem art. 142 ust. 2 u.g.n., ponieważ w przedmiotowej sprawie brał udział Prezydent Miasta Opola, który podlegał wyłączeniu. Przepis ten naruszył również Wojewoda Opolski, gdyż utrzymał w mocy wadliwą decyzję. W tym stanie rzeczy, w odniesieniu do obu wydanych w sprawie decyzji, zachodziła przesłanka stwierdzenia nieważności, o jakiej mowa w art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a.