Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Iwona Tomaszewska, Sędziowie Sędzia WSA Marzena Iwankiewicz (spr.), Asesor WSA Arkadiusz Windak, Protokolant Agnieszka Klimek, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 listopada 2005 r. sprawy ze skargi M. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie nieodpłatnego nabycia prawa własności nieruchomości o d d a l a skargę
Starosta [...] decyzją z dnia [...] r. Nr [...], działając na podstawie art. 118 ust. 2a, 3 i 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7 poz. 25), odmówił M. D. przyznania własności działki nr [...] o pow. 0,22 ha położonej w obrębie [...] gmina [...], stanowiącej własność Skarbu Państwa - Agencji Nieruchomości Rolnych Oddziału Terenowego w [...].
W uzasadnieniu decyzji organ I instancji wskazał, że w myśl art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników osobie, której przysługuje prawo użytkowania działki gruntu z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego Państwu, w myśl dotychczasowych przepisów, na jej wniosek przyznaje się nieodpłatnie własność tej działki. Zgodnie z ust. 2a art. 118 ww. ustawy, z wnioskiem o przyznanie prawa własności działki określonej w ust. 1 może wystąpić również zstępny osoby uprawnionej, który po śmierci tej osoby faktycznie włada, w zakresie odpowiadającym jej uprawnieniom, daną nieruchomością; jeżeli jednak uprawnionymi są oboje małżonkowie, wniosek taki może być zgłoszony dopiero po śmierci obojga małżonków.
Do nabycia nieodpłatnie własności nieruchomości na podstawie art. 118 ust. 2a konieczne jest więc spełnienie łącznie pięciu przesłanek:
1. Nieruchomość musiała być oddana w dożywotnie użytkowanie na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników obowiązujących przed wejściem w życie ustawy z 1990 r.
2. Dożywotni użytkownik zmarł, a jeżeli uprawnieni byli małżonkowie oboje nie żyją.
3. Wnioskodawca musi posiadać faktyczne władztwo nad nieruchomością i korzystać z niej w zakresie, jaki odpowiadał uprawnieniom dożywotniego użytkownika.
4. Wnioskodawca musi być zstępnym dożywotniego użytkownika.
5. Nieruchomość musi stanowić własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, a ponadto przyznanie własności nie może naruszać praw osób trzecich do działki lub budynków.
Organ I instancji ustalił następujący stan faktyczny. Decyzją Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w [...] z dnia [...] r. na podstawie ustawy z dnia 28 czerwca 1963 r. o przejmowaniu niektórych nieruchomości rolnych w zagospodarowanie lub na własność Państwa oraz o zaopatrzeniu emerytalnym właścicieli tych nieruchomości i ich rodzin (Dz. U. Nr 38 poz. 166), zostało przejęte na rzecz Skarbu Państwa gospodarstwo rolne wraz z zabudowaniami położone w miejscowości [...] gmina [...] stanowiące własność M. R. W decyzji tej zbywcy gospodarstwa przyznano prawo do nieodpłatnego korzystania z działki siedliskowej o pow. 0,22 ha oraz zajmowania domu mieszkalnego i pomieszczeń gospodarczych, a także możliwość użytkowania 0,20 ha gruntu rolnego.
Decyzją Naczelnika Miasta i Gminy [...] z dnia 16 czerwca 1978 r. wprowadzono zmiany dotyczące działki nr [...] w części opisowej i kartograficznej ewidencji gruntów obrębu [...]. W celu wydzielenia działek użytkowanych przez rencistów, z działki Skarbu Państwa nr [...] o pow. 0,62 ha wydzielono:
- działkę nr [...] o pow. 0,22 ha z adnotacją "Skarb Państwa",