Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bogumiła Kalinowska Sędziowie Sędzia WSA Maciej Guziński Asesor WSA Olga Białek (sprawozdawca) Protokolant Paulina Rosiak po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 15 października 2008 r. sprawy ze skargi Wojewody [...] na § [...] pkt [...] i [...] uchwały nr [...] Rady Gminy L. z dnia [...] w przedmiocie zmiany uchwały Nr [...] Rady Gminy L. z dnia [...] w sprawie Statutu Gminy L. I. stwierdza nieważność § [...] pkt [...] i [...] zaskarżonej uchwały; II. stwierdza, że zaskarżona uchwała w części określonej w pkt I nie podlega wykonaniu.
Rada Gminy L. uchwałą z dnia [...], Nr [...], podjętą na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 1 i art. 22 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001r., Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) wprowadziła w § 1 pkt 5 i 6 tej uchwały zmianę do uchwały z dnia 31 maja 2005 r. Nr XXIX/127/2005, w sprawie Statutu Gminy L. nadając - między innymi - § 67 ust. 1 i ust. 3 Statutu nowe brzmienie:
§ 67 ust. 1 otrzymał brzmienie: "Klub liczy co najmniej 5 radnych, radny może należeć tylko do jednego klubu";
§ 67 ust. 3 otrzymał brzmienie: "Kluby podlegają rozwiązaniu gdy liczba ich członków spadnie poniżej pięciu".
Powyższe uregulowania zostały zaskarżone przez Wojewodę. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego organ nadzoru wniósł o stwierdzenie nieważności § 1 pkt 5 i pkt 6 uchwały z dnia 4 marca 2008 r. z powodu istotnego naruszenia art. 23 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym.
Uzasadniając zarzut istotnego naruszenia prawa Wojewoda wskazał, że podejmując przedmiotową uchwałę Rada Gminy L. konała nowelizacji przepisów Statutu dotyczących, między innymi, klubu radnych w ten sposób, że zwiększyła limit osobowy niezbędny dla utworzenia klubu z trzech osób do pięciu. Zmieniła również zapisy Statutu dotyczące rozwiązania klubu, wiążąc wymóg rozwiązania klubu z sytuacją, gdy liczba członków spadnie poniżej pięciu. W ocenie organu nadzoru, zwiększając do pięciu liczbę radnych tworzących klub, Rada w istotny sposób naruszyła regulację art. 23 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym. Organ nadzoru nie kwestionował, że do kompetencji rady należy określenie zasad na jakich będą tworzone Kuby radnych a także określenie zasad ich funkcjonowania i kompetencji, jednakże podkreślił, że uprawnienie to musi być interpretowane łącznie z innymi regulacjami ustrojowymi. W ramach określania tych zasad, zdaniem Wojewody, mieści się kompetencja do określania liczebności klubu radnych, jednakże gmina nie dysponuje tu nieograniczoną swobodą. Działanie polegające na określeniu pięciu radnych jako minimalnej liczby radnych tworzących klub, przy ustawowym składzie rady wynoszącym 15 radnych, w ocenie Wojewody, w istotny sposób ogranicza możliwość zrzeszania się w formie klubu wszystkich radnych wchodzących w skład Rady Gminy L. Na potwierdzenie tego stanowiska Wojewoda przytoczył fragment wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 listopada 1996 r. (sygn.akt II SA 910/96). Podał również, że z informacji zawartych na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej wynika, że przed omawianą nowelizacją, radni Gminy L. utworzyli trzy kluby z czego dwa liczyły po trzech członków a trzeci liczył ośmiu członków. Wobec wejścia w życie uchwały nowelizującej Statut, konieczne będzie rozwiązanie dwóch klubów radnych liczących po trzech członków. Znowelizowane zapisy Statutu pozostają w sprzeczności z Konstytucją i sprzyjają preferowaniu dużych klubów radnych, dyskryminując mniejsze kluby, które w praktyce często reprezentują inną opcję polityczną.
Ponadto Wojewoda podniósł, że wprowadzając kwestionowane zapisy Rada ograniczyła uprawnienia radnych wynikające z art. 18 a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, w zakresie uczestnictwa w komisji rewizyjnej. Organ nadzoru uznał, że preferując duże kluby radnych Rada może pozbawić członkostwa w komisji rewizyjnej przedstawicieli radnych o poglądach odmiennych od większościowej grupy.