1. Należności i stałe opłaty roczne przewidziane w art. 10 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów /Dz.U. nr 27 poz. 249 ze zm./ mają charakter interwencyjno-stymulacyjny, a nie fiskalny. Są to środki ekonomiczne, które mają ograniczać - niezależnie od środków administracyjnych - przejmowanie gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, jak też przeciwdziałać przedwczesnemu wyłączeniu takich gruntów z produkcji rolniczej i leśnej. Takiemu celowi mają służyć przede wszystkim podwyższone o 300 procent stawki opłat rocznych /art. 22 ust. 2/.
2. W świetle celów tej ustawy nie można jednak uznać za uzasadnione podwyższenia o 300 procent stałej opłaty rocznej za nabycie gruntów rolnych na cele nierolnicze z tytułu niezgodnego z przeznaczeniem ich użytkowania, jeżeli z uzasadnionych powodów nie zostały one wprawdzie wykorzystane na cel, na jaki zostały nabyte, ale nie zostały też wyłączone z dotychczasowej produkcji rolniczej, lub też zostały one po przerwie ponownie do tej produkcji włączone. Byłoby bowiem sprzeczne z celem tej ustawy jednakowe traktowanie w takich wypadkach gruntów leżących odłogiem i gruntów zagospodarowanych rolniczo.
3. Artykuł 22 ust. 2 cytowanej ustawy wskazuje jednak, że stała opłata roczna podwyższona o 300 procent może być stosowana w równym stopniu do całości obszaru gruntów nabytych na cele nierolnicze lub nieleśne, jak i do części tego obszaru, jeśli użytkowanie niezgodne z przeznaczeniem stwierdzono tylko na fragmencie nabytych gruntów.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Spółdzielni Pracy "T.O." na decyzję Wojewody Tarnowskiego z dnia 9 marca 1981 r. w przedmiocie podwyższenia o 300 procent stałej opłaty rocznej z tytułu nabycia gruntów rolnych na cele nierolnicze i na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 1 i 3 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję oraz decyzję Prezydenta Miasta T. z dnia 9 stycznia 1981 r., a także, zgodnie z art. 208 Kpa, zasądził od Wojewody Tarnowskiego kwotę złotych trzy tysiące pięćset siedemdziesiąt pięć tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącej.
W 1979 r. Spółdzielnia Pracy "T.O." w T. nabyła 1.0779 ha gruntów rolnych, położonych w T., z przeznaczeniem na rozbudowę swego zakładu produkcyjnego. W związku z nabyciem gruntów rolnych na cele nierolnicze została ona przez Prezydenta Miasta T. obciążona, między innymi, stałymi opłatami rocznymi rekultywacyjnymi w łącznej kwocie 59.604 zł, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 października 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów /Dz.U. nr 27 poz. 249/ i wydanego na jej podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 1977 r. /Dz.U. nr 33 poz. 145/.
W dniu 8 lipca 1980 r. przedstawiciele Urzędu Miasta w T., dokonując oględzin tych gruntów bez udziału przedstawicieli spółdzielni, stwierdzili, że nie są one w ogóle zagospodarowane i uznali, że należy wydać decyzję o ich zagospodarowaniu.
Na naradzie odbytej w dniu 8 grudnia 1980 r. z udziałem przedstawicieli organówadministracji I i II instancji oraz skarżącej Spółdzielni ustalono, że powierzchnia gruntu wywłaszczonego a nie zagospodarowanego przez spółdzielnię wynosi 3 ha. Z uwagi na niewłaściwe wykorzystanie tych gruntów postanowiono obciążyć Spółdzielnię stałą opłatą roczną podwyższoną o 300 procent, a równocześnie zobowiązać ją do wydzierżawienia tych gruntów poprzednim właścicielom.
W wyniku tej narady Prezydent Miasta T., decyzją z dnia 9 stycznia 1981 r., nr RGL.I.7013/19/80/81, ustalił dla skarżącej Spółdzielni od gruntów na wstępie wymienionych podwyższoną stałą opłatę roczną w kwocie 178.752 zł. Wymiar podwyższonej opłaty uzasadniono niewykorzystaniem nabytych gruntów zgodnie z przeznaczeniem.
Skarżąca Spółdzielnia złożyła w tej sprawie odwołanie do Wojewody Tarnowskiego, wnosząc o uchylenie decyzji organu I instancji. Podkreśliła, że mimo dużego znaczenia zamierzonych przedsięwzięć inwestycyjnych oraz czynionych przez nią starań, nie otrzymała dotychczas od swej jednostki nadrzędnej limitów na realizację tego zadania inwestycyjnego. Twierdziła ponadto, że w 1980 r. część nabytego gruntu była wykorzystana na produkcję rolną, zaś w 1981 r. całość została zagospodarowana przez jej pracowników pod uprawy rolno-warzywne.
Wojewoda Tarnowski, decyzją z dnia 9 marca 1981 r., nr WBG-Ot-4412/11/81, nie uwzględnił złożonego odwołania i utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu swej decyzji powołał się na wnikliwe zbadanie sprawy i uznał, że skoro nabyte grunty nie zostały wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem, to należało je obciążyć podwyższoną opłatę rekultywacyjną.
Biorąc udział w rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym pełnomocnik Spółdzielni podniosła, że jedna z działek, od której naliczono podwyższoną opłatę, tj. działka 172/4, została na podstawie decyzji Prezydenta Miasta T. z dnia 1 kwietnia 1980 r., nr GKP.6/8229a-20/80 przekazana na okres 2 lat Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej w T. na place składowe i zaplecze dla generalnego wykonawcy inwestycji tej spółdzielni. Pozostała część gruntów była i będzie do czasu rozpoczęcia inwestycji zagospodarowana rolniczo jako działki pracownicze. W czasie kontroli przeprowadzonej w lipcu 1980 r. wszystkie działki pozostające we władaniu spółdzielni były rolniczo zagospodarowane, z wyjątkiem tej, która przekazana została Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej w T. Jedną z działek, z której wcześniej zebrano rabarbar, przeprowadzający kontrolę uznali za nie zagospodarowaną.